TẬP THƠ: NHỮNG NGƯỜI ĐÀN BÀ GÁNH NƯỚC SÔNG - NGUYỄN QUANG THIỀU (HÀ NỘI ) 1-6

Những người đàn bà gánh nước sông

( NHÀ XUẤT BẢN VĂN HỌC 1995 )

Dưới trăng và một bậc cửa

Tràn đến bậc của rồi.

Những chiếc lá non mạ bạc
Đang múc từng thìa trăng
Những bóng cây say đổ vào nhau.

Dạt theo những lớp sóng trăng
Con dế mèn lãng mạn
Con gián khát thèm
Những mối tình đang đến và đang chia xa
Những bối tóc goá bụa xổ tung cười ngất
Những xé rách, những và liền, những phân tán, những khô cong và những...
Em đã đến trước trăng
Em chỉ thở được trong khoảng đục của thời gian, không gian

Tràn qua bậc cửa rồi

Không thể nào tìm được người quen trong đêm nay
Tôi bò qua bậc cửa nhà mình
Con gián xoè cánh bay
Chuyến vận hành mông lung mang theo ổ trứng
Vệt chói sáng ghê rợn và kỳ thú
Càng xa... càng gắt... càng tê liệt

Những rễ cây đang ân ái dưới đất nâu
Sự ân ái phì nhiêu và rụng lá
Nhân loại bày ra trong giấc ngủ mụ mị
Càng mơ càng cuống bước chân
Không có bậc cửa nào cho tôi bò qua
Những con sâu, những vệt sáng ngắn chảy từ gốc lên cành
Chúng ngoan ngoãn liếm trăng trên những chiếc thìa lá mạ bạc
Lũ trẻ còng queo ngủ
Những dãy số đánh lừa và phản bội chúng
Trong mơ chúng có liếm trăng trên vòm lá kia không?

Sự cấu tạo trăng, sự cấu tạo côn trùng, sự cấo tạo người
Sự cấu tạo nào nhiều máu hơn, sự cấu tạo nào nhiều bóng tối hơn
Tội ác khe khẽ bế từ thiện ngủ mệt mỏi sang giường người khác
Cơn mơ bàn chân trần tướp máu
Đi trên những mảnh chuông vàng thánh thót
Ngân trong cái lưỡi trăng chói sáng và sắc lẻm
Lách vào hư vô nhựa chảy ròng ròng

Không thể nào tìm được em trong đêm nay
Những ngôi nhà, những ổ đất nghi ngờ đóng cửa
Dưới mái dạ sũng trăng
Con bống cái chửa hoang ngơ ngác và thường chết ngất
Chỉ còn tiếng nước thánh thiện ngân xa
Niềm an ủi cuối cùng là sự kiệt sức
Hai cánh tay tôi – hai vây cá rách tướp
Dìu nỗi sợ chửa hoang đi tìm ổ đất buồn

Chảy ướt nỗi buồn, chảy ướt niềm hạnh phúc
Chảy ướt những gì nhân loại đang do dự
Như một nồi bột bánh
Đặc dần và bốc hơi trên mặt đất đói mềm
Những con chó ngửa mặt tru trăng
Không có chức năng canh giữ, không có cơn sốt dại, không có...
Những cánh rừng đang khóc
Linh hồn cây vục dậy từ ổ lá mục
Mở ra đêm vũ hội đầy bọ chó
Cố hương buồn rã cánh
Cố hương mê mẩn và lạc đường
Trong những cánh rừng đầy quỉ
Không thể nào tìm được người quen trong đêm nay

Đã tràn qua bên kia
Những bầu vú tươi non trở lại
Những hơi thở được đốt nóng trở lại,
Trên mảng tường ẩm mốc
Bầy kiến lang thang theo tri giác của mình
Con đường kiến – miên man cơn sốt
Những con kiến tí hon với cái đầu vĩ đại
Đi về đâu những điều đúng trong trăng
Đi về đâu những điều sai trong trăng
Và ôi, con dế mèn lãng du
Hãy vì đồng loại mày trong đêm mê dại này mà đừng vuốt râu
Chiếc đàn hình lá cỏ
Bài ca xanh ngập ngụa lối mòn.

Không thể nào tìm được người quen trong đêm nay
Tôi đã đánh mất tôi một nửa
Tôi tự sinh cho tôi thêm một nửa
Nửa nào có máu và nửa nào mất máu
Hai bàn tay tôi hai chiếc thìa mạ bạc nham nhở
Đang múc từng thìa trăng
Tôi đói chưa bao giờ đói hơn
Tôi khát chưa bao giờ khát hơn
Tôi khóc
Những rễ cây chộp lấy tôi và nghiền tôi thành nước
Tôi lao theo những thớ cây vùn vụt lên cành

Không thể nào tìm được em trong đêm nay
Tôi là bông hoa mướp cuối cùng của mùa hạ u mê rụng xuống
Con cóc già lơ đễnh và tinh quái
Nó vuốt trăng trên mặt nhìn tôi
Bàn tay nó mềm và lạnh
Sự khởi đầu bao giờ cũng giống sự vuốt ve

Trôi qua... trôi qua
Những đám mây mềm, ươn ướt và xốp
Chiếc khăn tay của người đàn bà đẹp nhất và buồn nhất thế gian này
Đang thiêm thiếp trong sa mạc trăng

Hình như có một bậc cửa cho tôi bò qua
Nơi ấy sóng trăng đang vật vã.

1992

Bài hát

Hãy mang tôi về xa nữa...
Trong bóng tối ngấm men chảy ướt cánh đồng
Tôi là con chim sinh đầu hoàng hôn, cuối bình minh chưa biết hót
Cặp mỏ tấy sưng mổ những thì thầm

Tôi bay qua những cánh đồng mùa xuân còn ái ngại
Qua những ngôi sao đã mở mắt nhưng lưỡi thì chưa mọc
Tôi gặp dơi của bình minh, sơn ca của bóng tối
Những ngôi mộ tổ tiên hắt sáng gọi tôi về

Tôi khép đôi cánh xác sơ trước ngày cúng giỗ
Ngắm nhữgn dòng sông sáp nến chảy chan hoàn
Tổ tiên giơ lên trời xanh chứng minh thư bằng đá
Cổ xưa hoang hoang trên mỗi cánh chuồn chuồn

Tổ tiên tôi thức quá lâu, tôi lại ngủ quá lâu
Trong trầm vọng kèn hơi những họng người đã rách
Bầy lúa nước vừa mang thai vừa than thở
Với lũ cá Rô đồng đang khao khát mọc chân

Tôi là con chim thay lông muộn và đang tập giọng bằng cặp mỏ mềm còn ứ đầy máu loãng
Trong niềm rời rạc hân hoan của nhịp trống chân trời
Đợi bài ca sinh ra từ những hạt cơm vương trong chân cỏ dại
Từ quả trứng buồn vừa bóc vỏ thời gian.

12/1993

Cánh đồng

Có một ngày không gieo, gặt
Tôi trốn những lo âu về lại cánh đồng

Đất nâu thẫm hắt lên rười rượi
Mưa luênh loang, ngây ngất đáy chiều

Nghe vọng lại mùa châu chấu đói
Xòe cánh bay qua vòm họng người nghèo

Ký ức chạy dọc con đường lạc mẹ
Có lưng tròng đâu đó đẫm nhìn tôi

Cỏ đuôi chó em tết con chó nhỏ
Ta xa nhau chó héo đuôi rồi

Tôi trở lại nhặt lên vành nón gãy
Những chân trời gập khúc xuống mùa đông

Người nông dân già chiều nay rút rơm khô thổi lửa
Xa tít một lưỡi cày mơ tên gọi vì sao.

1993

Hòa âm của những đa bào

Người nắm chặt những hạt giống và thả vào bầu trời đất nâu
Bầy sơn ca lấp lánh xuyên qua những đám mây mùn bụi
Từ cổ họng trắng tinh chói lên âm điệu tương lai ký ức
Bầy sơn ca bay qua biên giới xộc xệch của đói nghèo
Bay qua hơi nóng ngứa ngáy của cơn mơ no ấm
Bay mãi vào đất đai đang run rẩy ứa tràn

Ngôn ngữ cấy trồng, gặt hái rụng xuống nhưng chiếc lông xơ
Chiếc áo cần cù xé ra băng vết thương mùa màng hổ thẹn
Gió quẫy đuôi vật đẻ làm tan đám bèo mấy ngơ ngác
Chùm trứng sao lững lờ trong đáy nước trời xa

Bóng tối rót qua những phễu rạ tươi
Lỏng lảnh chảy vào vết rạn của chiếc bình ánh sáng
Bầy nhái kéo những cỗ súng thần công ra khỏi thành đất
Bắn những viên đạn âm thanh ẩm ướt, mơ hồ
Cánh đồng bị thương kêu lên một tiếng cười ngái ngủ
Và lịm vào những thửa ruộng bùn nâu

Lúc đó phía làng, những ngôi nhà dựng lên bằng chứng của sự thất bại
Những đa bào đang bóc khoai và mơ lợn nái đẻ nhiều
Tất cả là sáo mòn, tất cả là vô sinh trừ ngọn lửa
Vừa thức dậy dịu dàng tắm rửa những ban mai

1994

 

Những người đàn bà mùa đông

Gương mặt họ nẩy bẩy trên cuống lá thẫm nâu
Trong mảnh vườn sương sương những ngón tay không móng đang nhổ cỏ
Linh hồn vắt thể xác lên chiếc sào ký ức
Những ống xương thốc lên tiếng tù và làm mệt lả những vòm cây

Mùa đông mở chiếc bị cói thời gian
Lấy chiếc lược gỗ của họ thả một con cà cuống
Về cánh đồng xâm xấp tóc mầu rêu

Mùa đông lấy đôi guốc của họ thả một đôi rùa trắng
Về ao sen ở phía không Chùa

Từ vết rách của chiếc khăn vuông thời gian màu mốc
Những người đàn bà bắt chấy và ngửi móng tay tua tủa bò ra
Những con nhện vàng bị thương chết rồi linh hồn về giăng lưới
Tơ mắc từ kiếp này vào những kiếp sau

Cà cuống có còn cay? Rùa trắng có còn thiêng?
Những người đàn bà thụ thai suốt mùa đông cùng gió lạnh
Rồi ngồi khóc sự hiện hình của mình trong đáy lưới
Lấy khăn vuông bọc những ổ trứng ung không thể nở, và cười...

1994

Đên gần sáng

Kính tặng cô giáo Magreta

Tiếng chó sủa dưới khu nhà người da đen
Vầng trăng khuya đẫm nhoà nước biển
Có đôi trai gái ôm nhau loạng choạng trên đường phố
Dưới vòm trời một nửa đã sang thu

Đêm một nửa sang thu tôi vẫn chưa tới được
Đêm một nửa hè đi tôi vẫn thấy còn đầy
Tôi đã chia đôi tôi nhưng vẫn tròn đôi ngả
Một ngả trọn yêu thương, một ngả trọn đau buồn

Những con tàu đèn sáng phía khơi xa
Thả neo đợi ngày mai vào cập bến
Tôi thả cơn mơ vào đêm thẳm
Để nỗi buồn một chút đỡ lênh đênh

Đêm gần sáng là tôi mới ngoài ba mươi tuổi
Với con tôi, tôi chưa gặp bao giờ
Và với em tôi chưa từng biết hết
Với những câu thơ tôi viết dở nhọc nhằn

Đêm gần sáng là tôi chưa qua khờ dại
Kỷ niệm còn tươi nguyên roi rói phượng trưa hè
Nửa nỗi buồn đi, nửa niềm vui mới đến
Biển xanh suốt xa khơi lại đổ trắng lên ghềnh

Em ơi em, sao ta nỡ xa nhau
Để gần sáng ta nằm nghe gió thổi
Ta gọi tên nhau như bàn tay bấu víu
Để lá thư nào em cũng viết: “Đêm qua...”

Rồi mỗi ngày tan đi để đêm muối đọng
Mặn môi hôn, xót khoé mắt đau buồn
Tôi tỉnh giấc trong đêm gần sáng
Thấy vọng về những xa vắng xôn xao

Đêm gần sáng tôi nghe rất rõ
Hạnh phúc, thương đau rung tê trái tim mình
Ngủ đi, ngủ đi, xưa mẹ ru tôi vậy
Giá tôi được bình yên như hạt thóc trong bồ

Tôi sẽ ngủ ngon lành để sớm ra ruộng mạ
Bật lá mầm ngơ ngác trước bình minh
Nhưng giờ đây tôi như đá biển
Ngồi già nua nghe sóng vỡ qua mình

Tôi đã sống những đêm gần sáng
Một chút lạnh cuối đêm, một chút ấm sang ngày
Nuối tiếc vầng trăng đi, mong mặt trời buổi sớm
Tôi như cỏ trong vườn cần hai khoảng thời gian

Đêm như câu thơ, ngày như miếng bánh
Hai nỗi niềm trong tôi năm tháng dày vò
Đêm chớp biển đường chân trời giật sáng
Đường chân trời run rẩy nghịp thời gian

Đêm lại đến muôn đời như điệp khúc
Như bài ca kẻ du mục không nhà
Như em khóc mỗi lần tôi xa vắng
Như mỗi ngày nhóm bếp nấu cơm

Như cơn sốt và như ngày khỏi sốt
Như em bỏ tôi đi, như em khóc tìm về
Con tằm sống hai cuộc đời: sâu - bướm
Trái ớt hồng cay đắng giấu vào trong

Tôi vẫn thế con người trên mặt đất
Tách cà phê, mái tóc rối bù
Khi tôi hát tưởng chừng như máu chảy
Qua kẽ môi mình nóng mặn tình yêu

Xin đừng trách tôi
Em và bè bạn
Những câu thơ tôi đỏ hỏn cỗi già
Viên bi của thời gian lăn bao giờ mới hết
Trong xoáy gào, chảy xiết mạnh đời nhau

Những con tàu đêm ơi! những con tàu mơ mộng
Như người yêu tôi lam mũ cần cù
Xin đừng chở tôi như ông vua về cung điện
Tôi thèm những bến bờ cát sống khổ bên nhau

Trước trái đất đang nóng lên từng độ
Và trái tim con người cứ lạnh dần đi
Thì tôi phải cần em, cần bạn bè cây lá
cần có một quê hương để được trở về mình

Tôi cần có những đêm gần sáng
Để thấy chính mình soi bóng xuống suy tư
Tôi như tan vào đêm cùng vỏ cây, trăng gió
Lưỡi tôi chạm không gian gặp vị máu của mình

Máu tôi chảy lâm râm trên đất
Trên mặt người trên mặt những câu thơ
Ôi dòng máu cũng thác ghềnh, vực xoáy
Có cánh buồm trôi trên dòng máu đỏ ngầu

Bến bờ ở đâu trên dòng sông mặn ấy
Em xa tôi gội tóc xuống đau buồn
Tôi tìm ra tình yêu, tôi tìm ra nhân loại
Nhân loại đớn đau, nhân loại ngọt ngào

Nhân loại khóc trong những đêm gần sáng
Vầng trăng soi mặt nhân loại say mềm
Nhân loại uống rượu trong bình đau khổ
Và hát những lời vĩnh cửu của tình yêu

Nhân loại cười, bàn tay điên nhịp trống
Vỗ vào cơn mơ tôi kiệt sức, khô gầy
Nhân loại ho đôi vai như gãy gập
Sông, biển trôi theo nhưng bước chân trần

Đêm gần sáng tiếng chó buồn day dứt
Đêm nhàu như tấm áo chó đang nhay
Chiếc khuy đồng vầng trăng có thể nào sắp đứt
Ta có thể nào không mảnh áo che nhau

Giữa mặt đất khổ đau, giữa bầu trời hạnh phúc
Tôi là đường chân trời run rẩy nhịp thời gian
Tôi muốn có sáu vầng trăng, sáu chiếc khuy đồng lấp lánh
Để đính vào áo nhân loại màu xanh

Và mặt trời, mặt trời đêm gần sáng
Tôi lấy làm vương miện của tình yêu
Xin kiêu hãnh đặt lên đầu trái đất
Cho tôi như trẻ thơ mê mải ngắm nhìn

Và tôi chạy giấu mình trong cỏ
Tiếng tôi cười khúc khích với sương đêm
Nếu không thấy tôi trở về mặt đất
Hãy đến đường chân trời run rẩy nhịp thời gian.

La Habana, 1988