Truyện Ngắn : CƠN MƠ HOA CỎ TRẮNG - NGUYỄN QUANG THIỀU

Cơn mơ hoa cỏ trắng

Khoảng dăm năm trở lại đây, sức khoẻ của ông Cầm hình như xuống đến mức cuối cùng. Mỗi năm, khi mùa đông đến, ông ít nói hơn, cứ vào đợt gió lạnh đầu tiên thổi qua làng, là ngay đêm ấy ông lại đốt một đống củi nhỏ trong bếp. Ông trải chiếc chiếu nhỏ trước ngọn lửa ngồi uống rượu. Ông uống cả đêm cũng không hết cái bình rượu bé như củ khoai lang. Ông vừa uống rượu, vừa mỉm cười một mình và đôi mắt già nua ngây ngất trước ngọn lửa.

“Năm nay là ông qui tiên đấy” - Ông nói thì thào với mấy đứa cháu gái ngồi quanh ông. Câu nói của ông về cái chết mà nghe vừa xúc động, thiêng liêng lại vừa náo nức lạ thường.

Nhưng rồi mùa đông khắc nghiệt lại qua đi. Ông Cầm vẫn còn lại trên cuộc đời này vừa khô héo lại vừa đầy sức sống như một cụm cỏ may ven chân đê.

Hằng năm, cứ vào ngày hai mươi chín tháng Chạp, ông lại mặc bộ quần áo lính đã cũ đi ra bến đò làng. Đó là ngày chợ Tía họp phiên Tết. Ông luôn luôn ra bến sớm để đón chuyến đò đầu tiên chở người bên kia sông đi chợ Tết. Ông cứ đứng trong gió lạnh trên bờ, lặng lẽ nhìn những người gồng gánh đi chợ. Cho đến khi bên kia sông không còn bóng người chở đò ông mới quay về.

Nửa thế kỷ trước, ông còn là một chàng trai. Một buổi sớm ông ra bến đò để sang sông có việc. Ông đã gặp một cô gái làng Lai Tảo bên sông. Đó là ngày chợ Tía họp phiên Tết. Màu vàng thẫm của gánh bưởi cô gái mang đến chợ bán đã làm ông chú ý đến cô. Khi mũi đò chạm vào bờ cát, ông nhận rõ cô gái bán bưởi đẹp quá. Chỉ trong khoảnh khắc, gương mặt và cái ngước mắt của cô gái đã làm ông choáng váng. Trong lúc ông đang như người bước hụt thì nghe tiếng ông lái đò gọi “Này cậu Cầm, đỡ giúp người ta gánh bưởi xuống bến”. Ông giật mình và lấp tấp bước lại mũi đò đỡ gánh cho cô gái. Sau khi lồng đòn gánh vào hai thúng bưởi, cô gái quay lại phía ông nói khẽ “Cám ơn anh”. Nói xong, cô cất gánh đi lên dốc đê.

Ông Cầm ngồi im lặng bên mạn đò nhìn bóng cô gái đi trên mặt đê. Ông thấy lòng dạ mình chợt trống rỗng vô cùng. Khi đò cập bến bên kia, ông lúng túng nói: “Bác cho cháu quay lại bến làng, cháu không đi nữa”. Ông lái đò nhìn ông: “Ô hay, hôm nay làm sao thế, cậu Cầm”.

Khi đò quay đến bến làng, ông Cầm vội vã đi như chạy lên mặt đê. Ông đứng nhìn theo bóng cô gái lẫn vào những người đi chợ Tết và sương sớm còn đọng mờ trên đê. Và sau những giây phút ngượng ngùng, ông đi như chạy để đuổi theo cô gái.

Khi đuổi kịp cô gái, ông hổn hển:

“Đưa tôi gánh giúp nào”

Nghe tiếng ông, cô gái chợt dừng lại, ngạc nhiên:

“Ô, anh! Không, tôi gánh được”

“Để tôi giúp, gánh bưởi nặng lắm”

“Gánh gồng là việc của con gái, anh không quen đâu, đau vai rồi về lại khóc mẹ”.

Cô gái nói và bật cười. Ông Cầm bước sát cô gái, giằng lấy gánh bưởi, nâng bổng lên khỏi vai cô và đặt vào vai mình bước rướn lên phía trước. Cô gái bước vội theo.

“Ô, để lại cho em”.

Ông Cầm không trả lời, cứ huỳnh huỵch bước đi. Được một đoạn đê dài, ông đứng lại. Cô gái bước đến trước mặt ông nói khẽ:

“Đưa em gánh cho, anh mệt rồi đấy”.

Ông Cầm im lặng nhìn cô. Cô gái khẽ kéo tấm khăn vuông che mặt, chỉ còn lại đôi mắt. Đôi mắt mở to, đen láy làm ông thấy tức ngực.

Đến chợ, ông Cầm nói:

“Cho tôi ở lại đây bán bưởi giúp em”

“Không được đâu - cô gái kêu khẽ - Anh mà ngồi lại đây em không bán được bưởi, về  thầy em đánh chết”

“Không ai mua thì tôi mua cả gánh”

“ Không, anh đi đi, em cám ơn anh”.

Cả buổi chợ Tết năm ấy, ông Cầm cứ luẩn quẩn gần nơi cô gái bán bưởi. Ông sợ cô biến mất trong đám người đi chợ Tết kìn kìn kia. Sau khi bán hết gánh bưởi, cô gái đi sắm Tết. Ông Cầm lẵng đẵng theo sau cô. Khi thấy cô mua ba chục cái kẹo vừng và bọc bằng lá chuối khô rất cẩn thận, ông hỏi:

“Em mua kẹo vừng cho ai thế?”

Cô gái nhìn ông, cười và nói:

“Em mua cho các cháu nhà em”.

“Em có con rồi à?”

Lúc đó mặt ông nhìn thật tội nghiệp và thất vọng. Cô gái nhìn ông và khẽ nói:

“Em nói hỗn thế thôi, em mua cho thầy em. Đón giao thừa, thầy em thích ăn kẹp vừng và uống trà ướp hoa bưởi”.

Sau buổi chợ ông Cầm quyết định theo cô gái sang sông về nhà cô. Mấy lần cô quay lại quầy quậy đuổi ông, ông Cầm không hề nói năng gì cứ lầm lũi bước theo. Dọc con đường nhỏ từ bến sông về làng cô, cỏ lên mầm toả hương ngát và có rất nhiều những bông hoa dại li ti nở trắng.

Đến đầu làng Lai Tảo, cô gái quay lại nói:

“Đến làng em rồi, anh  phải về đi. Nếu anh theo em về nhà, thầy em sẽ mắng em chết, và dân làng họ cười cho”.

“Anh làm gì mà họ cười?”

“Anh phải quay về đi. Phiên chợ mồng ba em sẽ gặp anh”.

“Thế nhà em còn bưởi không?”

“Dạ, cũng còn”

“Vậy thì anh đến nhà em để mua bưởi”.

“Nhưng em không bán”.

“Bán hay không là do thầy em. Anh đến hỏi thầy em cơ mà”.

“Em mặc kệ anh đấy”

Cô gái nói và quay người bước đi. Ông Cầm theo sau:

“Em tên là gì nhỉ?”

Cô gái không trả lời và như bước nhanh hơn.

“Em tên là gì nhỉ?”

Cô gái quay lại, tỏ ra giận dỗi, nhìn ông một lát:

“Tên em là Thìn”

“Tên anh là Cầm”.

Sau ngày ấy, ông Cầm cứ đôi ba ngày lại sang thăm Thìn. Và họ yêu nhau. Rồi họ hàng nhà ông đem trầu cau sang sông ăn hỏi cho ông. Đó là một ngày tháng Mười nắng rực rỡ. Họ đi như một đôi chim cu cườm lang thang trên cánh đồng làng vừa xong vụ gặt. Họ vơ những cọng rạ sót lại trên ruộng vun thành đống và đốt. Ngọn khói xanh loang chầm chậm trên cánh đồng vắng lặng buổi chiều. Ông Cầm ngồi lặng, ngắm người yêu. Thìn chỉ mặc một chiếc áo cánh nâu có nhiều mảnh vá, nhưng đôi mắt cô đẹp như đôi mắt thiên thần. Họ mơ đến ngày làm lễ cưới.

Nhưng trước ngày cưới thì ông Cầm bị bắt vì tội tham gia hoạt động cách mạng. Ông bị đày đi tù. Trước khởi nghĩa năm 1945, ông vượt ngục và tiếp tục tham gia cách mạng. Cho tới năm 1954 ông mới trở về làng.

Vừa nhìn thấy con trai trở về, ông Đồ Thi, cha ông Cầm run rẩy cầm lấy tay con và khóc:

“Cầm ơi! Cái Thìn vợ con chết rồi”.

Ông Cầm lặng người hồi lâu. Rồi ông bỗng giật bắn người, nấc lên.

“Ai giết cô ấy? Ai giết vợ con? Hở thầy?”

“Nạn đói nó giết vợ con - Ông Đồ Thi mếu máo - Vợ con đi mò hến ngoài sông. Khi mang được giỏ hến lên đến bờ thì cảm chết ngay ở đó, con ơi”.

Ông Cầm chạy ra bờ sông. Ông lội ào qua sông gọi Thìn. Ông chạy ra cánh đồng, điên dại dứt tung những gì ông gặp. Tết năm ấy, vào phiên chợ, ông ra sông sớm để đón chuyến đò đầu tiên chở những người bên kia sông đi chợ. Rồi ngày đó, ông tha thẩn quanh chợ cho đến khi chợ không còn một bóng người. Ông điên dại, đốt cháy khu lều chợ rồi trở về đơn vị. Sau đó ông ghé về làng, lấy vợ theo ước vọng của bố mẹ. Năm 1975 ông phục viên trở về làng.

Càng cuối đời, ông Cầm sống như một người mộng du. Tháng Mười sau vụ gặt, ông hay tha thẩn trên đồng, lặng lẽ quơ rạ khô, vun lại thành đống và đốt. Ông ngồi im lặng trước đống tàn tro gió từng đợt thổi tung lên, cho đến khi bóng tối trùm kín cánh đồng mới chống gậy về nhà.

Và hàng năm, cứ đến phiên chọ Tía họp phiên Tết vào ngày hai mươi chín tháng Chạp, ông dậy từ sớm chống gậy ra bến đò. Ông đứng ở bến đò nhìn những người bên sông đi chợ Tết. Và mỗi khi gặp ai đó gánh bưởi Tết đi bán, ông lại mở một nụ cười ngơ ngác và hỏi:

“Bưởi nhà Thìn ấy à?”

“Thìn nào?” - Những người sang đò hỏi to. Nhưng khi họ nhìn thấy gương mặt ông ngơ ngác, xa xăm với nụ cười trẻ con thì họ vội vàng nói: “À, vâng, bưởi nhà Thìn đấy cụ ạ?”

Đêm ấy, Ông Cầm lại đốt củi trong bếp. Trải chiếu ngồi trước lửa và uống rượu. Chừng một, hai giờ sáng ông mới đi nằm. Và những đêm như thế, cứ đặt lưng một lúc là ông lại mơ. Ông mơ thấy ngày cưới của ông. Ông thấy ông trai trẻ đi cùng Thìn trên con đường của cánh đồng nở đầy một thứ hoa cỏ trắng mà ông chưa gặp bao giờ. Họ đi như trôi trên cỏ. Quanh họ, hoa cỏ trắng bay mơ mộng. Và sớm hôm sau, ông lại gọi lũ cháu đến và thì thào.

“Này các cháu, đêm qua ông cưới vợ đấy”

Lũ cháu nhỏ nhìn ông và nhìn nhau ngơ ngác. Rồi chúng bỗng bỏ ông chạy ra sân, thì thầm vào tai nhau rồi cười như nắc nẻ.

Còn ông ngồi im lặng trong nhà và ngơ ngác nhoẻn cười. Ông lại sống qua một mùa đông giá lạnh nữa.