TẬP THƠ : NHỮNG NGƯỜI ĐÀN BÀ GÁNH NƯỚC SÔNG - NGUYỄN QUANG THIỀU 16-21

Buổi chiều

Người đàn bà ngồi vấn lại tóc mình
Bên cửa sổ hoa xương rồng đã cũ
Những tấm áo nhiều màu buồn hơn buổi sáng
Mặc vào chiếc dây phơi lạnh lẽo, gầy còm

Mắt hoàng hôn xa lắc nhìn về
Tìm lại một chút ngày còn sót trên ngói mẻ
Những con bồ câu đã hết thời son trẻ
Ngớ ngẩn mổ nhau rụng những chiếc lông cùn

Ai lén đổ vào chiều chút rượu
Ngày cạn đến đâu, rượu cạn theo cùng
Đôi tất trẻ con phơi chợt giãy lên trong gió
Làm lũ bồ câu già hoảng hốt bay đi.

11/1993

Trong gíâc ngủ muộn

với Mạnh, Vinh, Hải...

Trong căn phòng nhỏ bé tôi thường thức giấc
Khi bạn bè tôi trên những chiếc giường cá nhân vuông vức như những tấm ván
Nằm co quắp, nằm sóng xoài, nằm ngoẹo đầu, nằm sấp
Người ú ớ, người nghiến răng, người thở dốc, người rên rỉ
Trong giấc ngủ muộn.

Những chiếc dép ở bên ngoài bậc cửa
Như bầy chó con rúc đầu nhau nằm ngủ
Nắng sớm bò dần đến bậc cửa
Liếm dịu dàng trên lưng bầy chó con

Trong giấc ngủ muộn kia, bạn bè ơi, mơ thấy gì
Có giống giấc mở tôi đêm đêm
Tôi cùng hai con chó con lông xám của tôi
Từ bậc cửa này đi ra
Đến nơi ban mai chưa mặc áo

Dọc con đường bao đôi dép tôi thay
Bấy nhiêu con chó con đã theo tôi lên đường trong mộng mị
Chúng chết cho khao khát của tôi
Khao khát ôm ban mai chưa bao giờ mặc áo

Bạn bè ơi, bạn bè đang rên rỉ trong giấc ngủ muộn
Trong mơ có lên đường cùng lũ chó con?

1992

Điều thiêng

Cơn mưa không thể kéo dài mãi mãi
Tôi phải đến những vụ gieo trồng của cánh đồng bên kia

Bên kia, những lưỡi cày đang được đất dạy dỗ
Bên kia, những nông dân quỳ sụp nghe đất đặt tên
Bên kia, những hạt giống được tắm rửa và đặt vào võng cỏ
Bên kia, những đám mây già nhàn rỗi mắc bệnh ngủ gật thường trôi qua cánh đồng

Tôi phải đến, không được băn khoăn về đồ đạc của mình
Không được ngờ vực trước cái nhìn lạnh lùng của dòng sông khó tính
Không được sợ, không được hoảng hốt tìm lối chạy về làng
Khi bóng tối giơ những ngón tay bí ẩn khổng lồ rờ lên mí mắt

Tôi phải đến. Và điều quan trọng nhất:
Không được khóc và không được hát.

Tháng Mười, 1994

Trong tiếng súng bắn tỉa

Tặng Kh. và N.

Tiếng súng bắn tỉa lần thứ nhất vang lên
Tôi lau nước mắt người đàn bà góa bụa
Rồi khoác áo lên vai ra khỏi ngôi nhà

Tôi đi theo những ngọn gió không mùa
Trong tiếng khóc khàn khàn của cánh đồng khô hạn
Những vết nẻ ngoặm chân tôi và nuốt
Gió đang vặt lông những đám mây vàng

Những người đàn bà góa bụa nhặt nhạnh những gì tôi không bỏ lại
Vạch áo xem trộm vú mình trong góc bếp đầy rơm
Rối bước ra sân không gọi ai, không gọi tôi,  chỉ gọi con chó
Con chó liếm lưỡi hôi lên ký ức buồn

Tiếng súng bắn tỉa lần thứ hai vang lên từ mơ hồ, êm ái
Đạn xuyên táo nỗi buồn ngu ngơ, niềm sung sướng dại khờ
Tôi dứt tóc xanh nhai trong miệng đắng
Trong cơn mê tôi ăn hết tóc mình

Sau lưng tôi dâng lên mùi khói rơm tươi, mùi châu chấu nướng
Tiếng nước tắm cô đơn chảy xuống cống ao làng
Tiếng súng âm âm trên cánh đồng xứ sở
ánh sáng đâu đây gục ngã âm thầm

Tiếng đạn lên nòng lần thứ ba như tiếng bày đĩa bát
Tôi ngồi vào chiếc ghế của tầm bắn tỉa dịu dàng sao
Những ngọn gió không mùa nổi lên một bầy ngựa trắng
Dựng tóc tôi thành một lá cờ.

1993

Lời cầu nguyện

Họ chạy trong thành phố; những ngõ sâu hốc hác, những lề đường ê chề, những công việc mắc bệnh...
Thành phố không chốn an toàn cho họ giấu đủ một ngón tay
Ngoài kia, những cánh đồng đắng cay vì bệnh tật kéo dài. Hoàng hôn xấu xí
Ngũ cốc đang gập mình bởi cơn ho hóa chất sặc mùi
Họ chạy trốn không nguyền rửa, không tuyên bố, không hoảng hốt, chỉ đau đớn, chỉ có chuẩn bị.

Chạy trốn những khách sạn cửa đóng mở không lý do, không ký ức và không thổn thức
Chạy trốn Sê-lu-sen, chạy trốn A-na-gin, chạy trốn kháng sinh mạnh
Chạy trốn những những kế hoạch, những chữ ký.Chạy trốn những bí mật
Chạy trốn điện thoại, xa-lông mút.Chạy trốn lễ sinh nhật
Chạy trốn tiếng gõ cửa. Chạy trốn chìa khóa. Chạy chốn bát đĩa và sách dạy nấu ăn
Chạy trốn những tã lót, quần áo cũ phơi rợp trên những nóc nhà thành phố.

Vừa chạy họ vừa ngước lên những vòm cây chật vật đâm chồi
Ngước lên bầy chim cánh chập choạng, rũ rượi bay, hát bài ca kiên nhẫn
Ngước lên những đám mây trĩu ngực vì bụi cố bò qua con dị ứng của thời tiết vô luân.
Ngước lên những ngôi sao mới bóc vỏ, hăng nhựa – đôi mắt trẻ sơ sinh, giọt rượu vang của thần hy vọng
Ngước lên dòng sông gió chảy giữa hai bờ cổ họng khản đặc của đêm
Ngước lên linh hồn những hồ nước bị giết đang bay lượn tìm nơi hạ cánh

Họ chạy trốn, không. Không kẻ nào nhìn thấy con đường thật của họ
Bởi thế họ hiện ra trên con đường khác trong cái nhìn của ảo giác đê hèn
Họ chạy trốn, không, họ chỉ nhóm lửa không giống và thì thầm không giống.
Không giống đóng cửa, không giống đốt đèn và im lặng ngồi không giống.
Họ đi ngủ không giống. Nói mê không giống. Thức dậy không giống
Họ chạy trốn, không. Họ chỉ không giống làm lễ đón bình minh
Bởi thế họ bị nguyền rủa, bị hô hoán, bị buộc tội và rơi vào sắp đặt mới.

Họ không chạy trốn. Không. Họ đang đến, ngực thở chậm và sâu
Đứng trước cuộc thách đấu của ảo giác đê hèn. Họ mỉm cười và trên đầu họ.
Vang lên tiếng nguyện cầu cho sức mạnh của họ những vòm cây.
Của những đám mây nặng bụi, của những ngôi sao non, của dòng sông gió
Của bầy chim hát mãi, cả khi chết, bài ca kiên nhẫn
Của linh hồn những hồ nước. Và hơn thế
Của chính những gì họ chạy trốn bị ảo giác đê hèn đầu độc ngọt ngào

Họ đang đến, đứng giữa thành phố, mỉm cười và thấy
Vang lên những giọng nói, tỏa sáng những gương mặt trong vòm cây
Trong mây bay, trong gió, trong sao đêm, trong cánh chim và trong linh hồn hồ nước
Những con mắt của ảo giác đê hèn vẫn lần tìm con đường của họ...

10/1994

Con bống đen đẻ trứng

Cho hai con Thuật, Ngân.
Cha đã mơ và thấy...

I

Không giờ
Không phút
Không giây
Điểm chết thời gian
Đo bằng hơi thở linh hồn

Mẩu âm thanh cuối cùng
Buổi cầu kinh thế kỷ

Thời gian
Rụng xuống
Chiếc lông chót của cái đuôi hoan lạc
Thời gian
Tắt lặng
Lời khóc than của bệnh điên ánh sáng

Dội tiếng vỗ tay cuồng nộ lần thứ nhất
Sự hoan lạc cơn viêm xoang khổng lồ
Ăn rỗng từng vòm đức hạnh

Không giờ, không phút
kém một giây
Ký ức đau thương ném vào hàm nghiến mệt mỏi
Ta bay về những vùng sáng đặc
Ta vỗ cánh
Bầy dơi ngày thứ nhất
Ta vỗ cánh
Đàn thiên nga sinh nở
Ta vỗ cánh
Bầy rắn nước thế kỷ XX
Ta vỗ cánh
Những khớp xương nham thạch chảy nước miếng, hú gọi
Ta vỗ cánh
Bài hát đưa tang của bầy sói rừng sâu

Chuông rền rỉ
Trong những chóp nhà thờ
Bầy ốc vặn phủ rêu
Lửa cháy rực từng quầng trên cỏ
Lũ chuồn chuồn hừng hực bay đi
Những vòm cây tự xé rách lưỡi mình
Trong cơn ngữa ăn nhầm ánh sáng
Những dòng sông tự cào tướp họng
Cơn buồn nôn những bến giả không thuyền
Những hồ nước thủ dâm đục sóng
Trước loài sen đổi giới tính thay mùa
Những trái cây tự rơi vào thuốc độc
Cự tuyệt hàm răng nham nhở lý do
Và những đền chùa gục ngã
Trước những pho kinh phản bội bồ đề
Những bóng đèn trong đêm
Nổ bục con người
Những mặt hình tivi
Ào ào mất máu

Những chiếc cravat
Phát bệnh điên
dứt tóc dọc hành lang

Những đôi giày da đen mỹ mãn
Há hốc mồm hôi hám quầng thâm
Những con mọt mang hai hàm răng giả
Cắn nát từng miền sách thánh mốc da
Những phòng máy lạnh
Làm cứng đông từng khúc lưỡi mềm

Không kịp quẫy lên cái đuôi vĩnh biệt
Những ô kính tự tát vỡ mặt mình
Những tòa nhà cao tầng tự chặt xương sống mình
Dây vĩ cầm cuối cùng trăng đêm vụt đứt
Bức phông đen tụt xuống loã lồ
Ôi vở kịch cuộc đời...
màn cuối...
Tiếng hề cười
Băm chả những u mê

II

Vườn mang thai những quả bưởi non
Trong hăng hắc những mùa quên cúng giỗ
Có ai đó gọi tôi qua linh hồn của ô cửa sổ
Có ai đó gọi tôi dọc linh hồn của những ngõ sâu
Và ai nữa gọi tôi từ nấm mộ ngôi nhà
Tôi đi tìm cha mẹ tôi
Cha mẹ tôi phất chiếc quạt heo may

Ngồi khoan thai trên chiếc xe mây trắng
Một bánh mặt trời
Một bánh mặt trăng
Nóng và lạnh
Đi về nơi gió ngủ
Theo vệt xe tôi tìm khản giọng
Di chúc buồn để lại phía sau mưa

Tôi đi tìm anh chị em tôi
Tất cả lên đường với bầy ngựa nâu
Bờm tung lên từng mùa mây xám
Bầy ngựa lạc trong cánh rừng dòng họ
Anh chị em tôi gieo nhầm những hạt thóc rang

Tôi đi tìm vợ tôi
Người đàn bà cài chiếc cúc đoan trang
Trên chiếc áo của một đời ngủ sượng
Người bỏ lại chiếc khăn sờn ân ái
Và đi, tóc tan hoang, đi mãi
Qua cánh đồng sản phụ
Về một miền sa mạc
Những cát khô thức trắng đợi chờ ...

Tôi đi tìm bạn bè tôi,
Những thi sĩ đêm đêm cởi và buộc
Những bao tải gai ẩm ướt
Đụng những chiếc răng rụng thuở chín, mười

Bạn bè tôi, những mí mắt hoang mang
Sập vội những cánh cửa đá
Những câu thơ yếu thận
Không ghép nổi thuyền
Họ cố vượt qua biển đen số phận
Bằng kiểu bơi chó
Tôi tìm đến, ký ức tôi nằm lại
Hóa vỏ ốc mòn ngậm cát gọi u... oa....

Tôi đi tìm các con tôi
Mắt mượn của nắng
Họng mượn của gió
Chân mượn của nước
Đường mượn của rễ
Quanh các con tôi thế giới đang tự sát
Hai đưa bé không hay vẫn bứt lá vườn
Còn sót lại sau mùa cây sưng phổi
Bày cơn mơ lên mảnh đất cuối cùng

Tôi chạy về ngày mai
Các con tôi chờ tôi ở đó
Tôi bế các con lên
Hai cánh tay tôi
Hai cành cây đã chết đến vỏ

Và lúc đó có một người xuống tóc
Gọi tôi qua những mảnh vỡ tim mình

III

- Cha ơi, cha đưa con về đâu?
- Cha đưa các con về cánh đồng của bà nội
Các con sẽ tìm gom hài cốt
Của những mùa màng tàn tật
Mai táng lại trong đường cày mới
Để oan hồn của cái đói
Đêm đêm không đòi mạng cánh đồng
Và các con sẽ lấy hạt giống thần
Tổ tiên giấu vùi trong cát bát hương
Gieo bí mật xuống cánh đồng góa bụa

- Cha ơi, cha đưa con về đâu?
- Cha đưa các con về sông Đáy.

Dòng họ thuyền đêm qua về đông đủ
Những thuyền chết đậu bến mây
Những thuyền sống đậu bến nước
Những thuyền chưa đẻ thì đang mọc lá

- Cha ơi, có con thuyền thiếu chèo!
- Cha chặt cánh tay cha làm chèo
- Cha ơi,có con thuyền thiếu buồm
- Cha cắt phổi cha làm buồm
- Cha ơi, có con thuyền thiếu dây
- Cha dứt tóc cha bện dây

Các con ơi, ngày mai của ta ơi.
Cha đưa các con về sông Đáy
Con bống bạc đã nổi lên
Ôi con bống tuổi thơ cha khóc đợi
Nơi con bống vàng quẫy đuôi
Ôi con bống nửa đời cha nín đợi
Nơi con bống đen lùa vây khỏi ổ
Con bống suốt đời cha dứt tóc ngóng trông

- Cha ơi, chúng con sẽ ngủ đâu?
- Các con ngủ trong ngôi nhà hai mái của ông nội

Ngọn lửa thiêng triệu triệu năm
Sẽ tự mình thức dậy
Nấu một nồi cơm nếp hoa vàng
Đơm lặng lẽ vào mo cau cổ tích
Và mang ra bến sông
Và thả vào bến sông

Đó là lúc con bống đen
Nổi lên giữa dòng sông Đáy
Đôi mắt sáng hai vầng Nhật, Nguyệt
Đẻ cho ban mai một dải trứng hồng.

Hà Đông, khuya mồng Một
tháng Tám năm Giáp Tuất