PHẠM NGỌC THÁI VỚI BÀI THƠ TỔ QUỐC HAY - NGUYỄN THỊ HOÀNG

 

                         PHẠM NGỌC THÁI VỚI BÀI THƠ TỔ QUỐC HAY

 

                                                                  Nguyễn thị Hoàng

                                                       Nguyên GV Trường ĐH Sư phạm

                                                                           
       ĐẤT NƯỚC TÔI YÊU                

                    

Ta nằm xuống thảm cỏ quê hương

Hát một bài ca về Đất Mẹ

Sông, núi, bầu trời qua bao thế hệ

Vẫn ngọt ngào như câu ca dao

 

Mẹ đã nuôi ta trong mưa nắng dãi dầu

Ta lớn lên thành người con đất nước

Dân tộc tôi gặp nạn nhiều và cũng nhiều tủi cực

Nhưng rất giàu yêu thương bao la

 

Việt Nam ơi!

Ta gọi tên hai tiếng của ông cha

Qua 4.000 năm dân vẫn còn nghèo đói

Hết giặc ngoại xâm. Lại lũ quan tham giày xới... 

Đánh thắng bao quân thù mà mãi chửa "tròn Nhân".

 

Ôi, đất nước ta yêu quí vô ngần

Thế kỉ XXI rồi, người ơi!

Chẳng lẽ cứ câu ca dao "ngày tám tháng ba" hát mãi

Hãy mở thật rộng cửa trời Mỹ, trời Âu

Vừa lấy thế chống giặc phương bắc tràn vào

Vừa mở mang kinh tế...

Ông cha ta đã dậy rồi:

"dân trị tức pháp trị"

Không có gì bằng "khai dân trí"! (*)

 

Ôi, đất nước tôi yêu!

Ta sống làm người của non sông. Chết làm ma đất nước.

Dẫu chưa theo được bước chân cường quốc

Hãy thương lấy ngọn cỏ quê hương

Đói khát, khổ nghèo lòng nguyện thủy chung

Không theo gót Tàu Bang hại giống nòi, dân tộc

Để con cháu muôn đời không ô nhục.

 

                     Thơ Phạm Ngọc Thái

 

(*)   Lời của Nhà yêu nước Phan Châu Trinh  

 

Lời bình:  " Đất nước tôi yêu" là bài thơ về tổ quốc rất máu tim, sâu sắc của nhà thơ Phạm Ngọc Thái trong dòng thơ hiện đại Việt Nam. Hòa trộn nhuần nhụy giữa ngôn ngữ thơ tự do với sự ngọt ngào của ca dao Đất Mẹ - Ngay bốn câu thơ đầu ta đã thấy:

                     Ta nằm xuống thảm cỏ quê hương

                     Hát một bài ca về Đất Mẹ

                     Sông, núi, bầu trời qua bao thế hệ

                     Vẫn ngọt ngào như câu ca dao

     Thơ có âm hưởng của một khúc hát dân gian ta vẫn nghe đâu đó ở làng quê, tiếng ru hời trong canh khuya hay một khúc tình ca trên một bến đò. Sang đến khổ thứ hai, vẫn giọng thơ ngọt ngào ấy nhưng lại nói về cả dòng lịch sử dân tộc, vừa hào hùng lại chạnh nỗi xót xa:

                    Việt Nam ơi!

                    Ta gọi tên hai tiếng của ông cha

                    Qua 4.000 năm dân vẫn còn nghèo đói

                    Hết giặc ngoại xâm. Lại lũ quan tham giày xới... 

                    Đánh thắng bao quân thù mà mãi chửa "tròn Nhân".

     Tình thơ tha thiết, yêu thương. Sang tới khổ thơ thứ ba dài tới chín câu - Khổ thơ này mang màu thế sự? Vẫn những lời thủ thỉ tâm tình, chia ngọt sẻ bùi cùng quê hương đất nước:

                    Thế kỉ XXI rồi, người ơi!

                    Chẳng lẽ cứ câu ca dao "ngày tám tháng ba" hát mãi...

     Phản ảnh một bối cảnh xã hội hiện thời, theo nhân sinh và thế giới quan tác giả? Thể hiện quan điểm xã hội học của nhà thơ: 

                   Hãy mở thật rộng cửa trời Mỹ, trời Âu

                   Vừa lấy thế chống giặc phương bắc tràn vào

                   Vừa mở mang kinh tế... 

     Đoạn thơ tuy mang ý tưởng thế sự nhưng vẫn bằng giọng thơ tâm tình mà thấm vào lòng người - Nêu lên hai vấn đề lớn của dân nước đang quan tâm nhiều:  Mở mang kinh tế và chống ngoại xâm !? Ý thơ, mở rộng cửa quan hệ sang các cường quốc Âu Châu và Mỹ làm cho dân giàu nước mạnh, tăng thế để chống giặc phương bắc tràn vào? Tác giả muốn nói: Với bọn Tàu Bang dù là vẫn tranh thủ hòa bình, hợp tác, hữu nghị, song như ông cha đã chỉ dậy, bản chất chúng luôn luôn nhăm nhe với âm mưu thôn tính để đô hộ dân ta? Đó là thực tiễn cả nghìn năm chống ngoại xâm của dân tộc. Nước phải cường, dân có mạnh... mới đánh trả được âm mưu bành trướng của chúng mà giữ nước. Đoạn thơ đậm chất nhân tình thế thái. Đó cũng chính là chủ nghĩa nhân văn sâu sắc của thi phẩm này. 

     Mấy câu cuối của khổ thơ thứ ba:

                   Ông cha ta đã dậy rồi:

                   "dân trị tức pháp trị"

                   Không có gì bằng "khai dân trí"!

     Tác giả lấy lời chỉ bảo của ông cha qua những câu huấn dụ của cụ Phan Châu Trinh, nhà yêu nước tôn kính của nhân dân Việt Nam! Đoạn thơ đề cập về xu thế chính trị? Tôi không muốn bàn nhiều về vấn đề này - Song nghĩ rằng, mai sau hậu thế cũng như các nhà nghiên cứu văn học bình luận về bài thơ? Đời sẽ mổ xẻ ý tứ mà tác giả muốn nêu ra, trong bài thơ về tổ quốc của anh!  Hôm nay, xin để độc giả tự hiểu theo ý riêng của mỗi người.

      Đoạn thơ cuối nói về lòng thủy chung, tình yêu với tổ quốc, quê hương:

                    Đói khát, khổ nghèo lòng nguyện thủy chung

     Hay là:

                   Ta sống làm người của non sông. Chết làm ma đất nước.

     Đến hai câu kết lại toàn bộ bài thơ, ta thấy tác giả lại trở về vấn đề thường vẫn đau đáu trong lòng của những người dân yêu nước, trước thời vận sống còn của non sông? Từ xưa, nay và mãi mãi mai sau:

                      Không theo gót Tàu Bang hại giống nòi, dân tộc

                      Để con cháu muôn đời không ô nhục. 

      Bài thơ chốt ở đấy! Về ngôn ngữ nghệ thuật: Tiết tấu, vần điệu thi ca hợp lý theo cảm xúc thơ. Tình thơ chân thành không phóng đại, thuyết phục được cảm xúc của nhiều người. Thi phẩm có khả năng sống lâu dài với thời gian và trong nền văn học nước nhà.

     "Đất nước tôi yêu" là một bài thơ về tổ quốc hay!

 

                                                         Nguyễn Thị Hoàng