MỘT TÌNH THƠ MƯA HAY VÀ MỘNG - NGUYỄN THỊ HOÀNG

 

MỘT TÌNH THƠ MƯA HAY VÀ MỘNG

 

                                                     Nguyễn Thị Hoàng

                                           Nguyên GV Trường ĐH Sư phạm

             EM ƠI! THÀNH PHỐ LẠI MƯA

 

Nghe không em lại mưa lên phố

Bao năm rồi, chiều ấy cũng mưa rơi
Gió se sắt đưa anh vào nỗi nhớ
Mối tình thời trinh nữ xa xôi

Thưở xưa ấy, em ơi! Như hoa nở
Say như mơ và mộng như thơ
Anh đã gặp em những tháng năm cát bụi
Khi trái tim yêu trong cõi vắng vật vờ

Thành phố lại mưa…
Có nghe không em? Con chim trời, cá nước
Khúc nhạc chiều dìu dặt bay qua
Tình êm dịu bên em mơ màng quá
Thôi hết rồi! Tan vỡ bến bờ xa

Tiếng mưa rơi não nề thao thức
Bóng hoàng hôn đỏ cũng xua tan
Bèo dạt sông trôi, buồm anh không bến đỗ
Chân trời vương vấn dải mây lan

Ôi, cuộc sống! Tình chỉ như màn kịch
Nào phải lỗi do anh? Đâu phải lỗi do em?
Anh đứng giữa trời mưa làm những vần thơ xao xác
Người con gái năm nào về như một bóng chim hoang...

Lời bình: Nhà thơ Phạm Ngọc Thái có một "chùm thơ tình trong mưa" rất nổi tiếng. Ở  chùm thơ đó, tôi thích nhất bài “Em ơi! Thành phố lại mưa” này:         

                     Nghe không em lại mưa lên phố
                     Bao năm rồi, chiều ấy cũng mưa rơi

    Ta nghe thấy tiếng mưa rơi rất mau và bóng người con gái từ thuở nào đó? Nói về hình ảnh người yêu trong mưa, ở một bài khác anh viết:

                    Em bước nhẹ, những tháng năm hoang dại

                    Về bên anh mái tóc rối tơi bời

                    Anh hôn mãi những giọt mưa em thuở ấy

                    Dẫu chỉ thấy còn bong bóng vỡ đầy môi

                                                             (trong mưa)
     Đọc thơ mưa của Phạm Ngọc Thái, sao mà nhớ da diết về thuở ấy! Thuở của thời thiếu nữ đang yêu: Mưa rơi lên tóc, ướt vai và ướt cả áo em. Tôi cũng thấy bồi hồi không khỏi chạnh lòng, khi nghe giọng thơ anh:

                    Gió se sắt đưa anh vào nỗi nhớ

                    Mối tình thời trinh nữ xa xôi…

      Theo ý trong bài, thiếu nữ đó tác giả đã gặp vào những năm tháng phong trần, dâu bể cuộc đời. Không phải thời vẫn còn mộng mơ trên giảng đường đại học:

                    Anh đã gặp em những tháng năm cát bụi

                    Khi trái tim yêu trong cõi vắng vật vờ

      Nhưng những thông tin về đời tư tác giả bộc lộ qua các tác phẩm và dư luận? Thời trai trẻ của nhà thơ, từng trải qua cả cuộc chiến tranh ngoài chiến trường. Vậy phải chăng, cô thiếu nữ của bài “Em ơi! Thành phố lại mưa” này: Anh đã gặp và yêu sau cuộc chiến tranh? Khi từ đời lính trở về. Cuộc đời đang trong một nỗi buồn, trống vắng bởi cô đơn - Như lời thơ đã viết:

                        Khi trái tim yêu trong cõi vắng vật vờ

      Một người lính trận lăn lộn qua cả cuộc chiến. Tuổi trẻ phải vùi trong bom đạn, lại có tâm hồn lãng mạn của một nhà thơ? Hẳn khi gặp một nàng thiếu nữ duyên dáng, trẻ xinh... Trái tim ắt phải rung động mãnh liệt lắm! Tình yêu ấy giúp cho tuổi trẻ nhà thơ tưởng đã cỗi cằn, nay sống lại:

                     Thuở xưa ấy, em ơi! Như hoa nở

                     Say như mơ và mộng như thơ

    Theo năm tháng được biết thì bài thơ tác giả sáng tác đã vào cái tuổi cập kề lục tuần rồi. Nghĩa là đến mấy mươi năm sau, vào một chiều thành phố mưa rơi? Đã đánh thức trái tim anh, trở về với mối tình xa xưa:

                      Thành phố lại mưa...

                      Có nghe không em? con chim trời, cá nước

                      Khúc nhạc chiều dìu dặt bay qua

     Hình ảnh "con chim trời, cá nước" ở đây, muốn nói về sự xa cách và tình yêu đã trôi vào dĩ vãng. Như con chim bay trên bầu trời mênh mang. Con cá ở ngoài sông xa tít tắp. Dẫu thế, bên tai anh vẫn văng vẳng tiếng yêu thương ngày nào tựa khúc mưa chiều dìu dặt. Em có nghe thấy và còn nhớ tới không? Trái tim thi nhân thổn thức hoà lẫn trong tiếng mưa thành phố, để cõi lòng bật lên thảng thốt:

                     Thôi hết rồi! Tan vỡ bến bờ xa...

      Những dòng thơ trào ra nỉ non, tha thiết:

                     Tiếng mưa rơi não nề thao thức

                     Bóng hoàng hôn đỏ cũng xua tan

                     Bèo dạt sông trôi, buồm anh không bến đỗ

                     Chân trời vương vấn dải mây lan

       Lòng người thì hoang vu với vài đám mây trôi. Tất cả hoà quyện nhau để khắc hoạ tình yêu ở trong mưa. Tôi xin phân tích đoạn cuối cùng:

                       Ôi cuộc sống! Tình chỉ như màn kịch...

                       Nào phải lỗi do anh? Đâu phải lỗi do em?

     Các văn nghệ sĩ thường hay nói: Cuộc sống như một cái sân khấu lớn. Ở trên đó, mỗi con người là một nhân vật hay một vai diễn? Có phải vậy nên nhà thơ Phạm Ngọc Thái mới viết:

                       Ôi, cuộc sống! Tình chỉ như màn kịch…

     Tôi nghĩ: Chẳng qua chỉ vì mối tình đã tan trong tiếc nuối, nên tác giả mới buông ra lời ca thán như thế? Bởi vì, nếu mối tình xa xưa ấy cũng chỉ như màn kịch thật -  Và nhà thơ với người con gái cũng chỉ là vai diễn? Thì sự chia tay là tất nhiên, khi cái sân khấu đã đóng màn và tình yêu đã hết. Đằng này, mấy chục năm trôi qua nhưng lòng nhà thơ vẫn còn lưu luyến đến thế? Tưởng như máu tim anh vẫn đang rỏ xuống mỗi dòng thơ...

     Anh đã quá yêu người con gái đó nên mới buông ra lời qui tội cho cuộc sống đó thôi! Với những dòng tri kỷ ở trong thơ, hẳn cô gái cũng rất yêu anh - Vậy, vì sao cả hai người cùng yêu nhau mà mối tình lại tan? Ta không biết. Chỉ biết tác giả đã phân bua:

                     Nào phải lỗi do anh? Đâu phải lỗi do em?

     Tôi còn nhớ bài thơ "Hoa huệ" của nhà thơ Bế Kiến Quốc (1949-2002), đã viết:

                      Hoa huệ trắng và bức tường cũng trắng

                      Sao bóng hoa trên tường lại đen?

                      Em đừng nhìn đi đâu thế em

                      Anh không biết vì sao, ai có lỗi...

     Ở đây, hình ảnh của bông hoa đã trở thành biểu tượng của tình yêu. Bông hoa huệ trắng và bức tường cũng trắng kia là thật. Nhưng tất nhiên bóng của nó hắt lên tường sẽ thành... đen. Ý nhà thơ muốn nói: Tình yêu có hai mặt - Nếu mặt trước của nó là hạnh phúc, niềm vui sướng và đam mê say đắm - Thì mặt sau của tình yêu lại là nỗi đau khổ vô hạn khi tan nát. Sẽ trở thành bi kịch, thất vọng của cuộc đời. Nhưng chính nhà thơ Bế Kiến Quốc cũng không lý giải nổi mối tình của mình đẹp thế, sao lại vỡ? Ông xa xót mà thốt lên:

                      Anh không biết vì sao, ai có lỗi...

                      Nhưng mãi mãi vẫn còn câu hỏi

                      Sao bóng hoa trên tường lại đen?

     Xin trở về với bài thơ “Em ơi! Thành phố lại mưa” - Khi mối tình không thành mà chẳng lý giải nổi vì sao? nhà thơ cũng chỉ biết than:

                     Nào phải lỗi do anh? Đâu phải lỗi do em?

     Phải chăng bởi duyên trời, hai người không có phúc phận được sống bên nhau? để cho con tim năm tháng phải dày vò, tiếc nuối? Để những chiều mưa rơi thành phố - Anh thi sĩ lại thổn thức vì thương nhớ người yêu, mà sáng tác lên những áng tình ca bất hủ để lại cho đời. Bài thơ đã được kết:

                    Anh đứng giữa trời mưa, làm những vần thơ xao xác

                   Người con gái năm nào về như một bóng chim hoang

    Cũng không phải người con gái kia là cánh chim hoang đâu, chính là lòng nhà thơ vất vưởng, vô vi như một bóng chim hoang. Tư duy thơ sâu. Ngôn ngữ, hình ảnh sinh động. Làn điệu nhụy nhàng mà không rơi vào sự bóng mượt nhàm chán. 
     “Em ơi! Thành phố lại mưa” là một bài thơ tình mưa hay và mộng.

 

                                                            Nguyễn Thị Hoàng

                              (Trích tập “PNT cánh đại bàng của thi ca đương đại”, 2019)