PHẠM NGỌC THÁI
NGƯỜI HAI LẦN THI SĨ
NS phim truyện Đài truyền hình VN
Có một triết gia từng nói: "Hạnh phúc của đời người là được sống
và làm những gì mình yêu thích!" - Phạm Ngọc Thái là một người như
thế! Anh yêu thơ, say thơ và làm thơ khá nhiều.
Tôi biết đến thơ anh từ những năm 70 của thế kỉ trước,
và cảm thấy anh thực sự hạnh phúc với công việc mình làm. Nếu thơ ca là ngôi
đền kì vĩ và cao sang, thì có thể coi anh là một tín đồ của không nhiều tín đồ
trong ngôi đền đó.
Thơ anh hầu hết là thơ tự do, ít tuân theo niêm luật, song
nó chứa đựng nhiều mặt của cuộc sống. Anh mượn thơ như một công cụ để lý giải
sự đời:
Đời bình dị - Mái
tường sạt đổ
Lẽ sống giản đơn mâu
thuẫn chất chồng...
(Tập thơ Có Một Khoảng Trời)
Hay là:
Đời chỉ thế có gì quan trọng
Đừng cao siêu cũng đừng
quá coi xoàng
(Tập thơ Người Đàn Bà Trắng)
Anh viết nhiều, sắc mầu đủ cả. Ngay từ thưở còn
chiến tranh, anh cũng có những bài thơ tình hình ảnh chứa chan:
Sao em không tắm nắng trên đồi
Không gội đầu dưới suối
Quấn làm duyên quanh cành cụt chơ vơ...
Ta
gọi tên em: Hoa phong lan, em ơi - có nghe!
(Người chiến sỹ và hoa phong lan)
Về nỗi nhọc nhằn của những người con xa xứ, anh viết:
Kẻ tìm vàng - Người vì cảnh nghèo đi
... Hạt muối xót
tháng năm và lòng ai đắng
Tôi nhận chìm tôi
vào những lãng quên!
(Nỗi
trăn trở người đi tìm vàng)
Anh đã đau nỗi đau của sự đời lắm éo le mà có thật. Những
ngày tha hương, ở xa quê anh viết nhiều thơ về vợ con, tôi thích cái tứ:
Có một khoảng trời để thương để nhớ
Là khoảng trời ở đó
có em!
Những bóng cây trên
đường phố thân quen
Đêm đêm chiếc lá
nhớ lại bay về, xào xạc...
(Có một khoảng trời)
Anh xin làm
một chiếc lá, mà đây là lá nhớ, lá mong... của một thân cây trên con phố quen
thuộc ở quê mình.
Nhất là tập thơ “Rung động trái tim”, Nxb Thanh
niên 2009, một thi phẩm rất đặc biệt của anh. Viết về thiên nhiên - hình tượng
đẹp lại giàu chất đời sống phong phú, còn về tình yêu đôi lứa thì với cách nhìn
mang màu sắc triết lý nhân sinh:
Bờ Bãi Đời Người - Cuộc Sống Tình Yêu
Trái tim nhỏ em
dựng cả toà sen chân Phật tổ!
(Em về biển)
Anh
thương một đứa trẻ ăn mày:
Trước đứa ăn mày tất cả chúng ta Hoá Thánh!
Nó đói lòng cúi lậy rất từ
bi....
(Đêm trung thu và đứa ăn mày)
Rồi anh xót xa cho
người em vợ vừa lìa bỏ cõi trần:
Người sống đưa chân
người chết đây
Đầu bạc làm ma mái
xanh này
Mẹ, cha... queo
quắt còn ham thọ
Em nhởn thanh xuân
lại vội quay
(Làm ma em vợ)
Để nói về nỗi tình
trước cảnh người quét rác đêm, anh viết:
Trăng như đứa không nhà trôi lạc lõng
Con nai vàng chết
bóng thu xưa…
Cô quét lá đêm hồ
khe khẽ vào khuya
(Cô quét lá đêm hồ)
Thơ anh bao
trùm nhiều đề tài, thể loại, mà loại nào cũng đậm đà sâu sắc đến lạ kỳ. Mảng
thơ tình anh viết khá hay và rất trội:
Cái
tiếng ếch kêu hoang mà yêu mến
Để cuộc đời đang sến bỗng xôn
xao
Với đôi hồn ong bướm nghiêng
chao
Hóa mây trắng trôi mãi vào vô
định
(Tiếng ếch)
Anh cũng
thường sử dụng những hình ảnh rất đời để nói về nỗi quạnh vắng của tình yêu,
câu thơ vẫn không kém phần dung dị và hay:
Thiếu vắng em nên anh lẻ
bóng
Lá vàng rơi thay
vào chỗ em ngồi...
(Một góc hồ Tây)
Ngay trong
bài Người Đàn Bà Trắng khá nổi tiếng của anh, có những câu thơ hình tượng đạt
đến sự hoàn bích:
Người đàn bà đi trong mưa rơi
Chứa một trời thầm
như hoa vậy...
Hay là:
Em không biến thành đá để hoá Vọng Phu
Anh cũng không làm chàng
Trương Chi,
suốt đời chèo sông vắng
Ta không đi theo “Con đường
lông ngỗng trắng”
Dẫu hình hài khắc mãi
tim nhau!
Để rồi trào theo
dòng cảm xúc, tác giả kết thúc bài thơ:
Vết thương lòng không dễ đã lành đâu
Những đêm sao buồn, những đêm gió khát
Khúc thơ tình anh lại viết về em
Người đàn bà
ngậm cả vầng trăng...
Nó không
giống Xuân Diệu hay Thế Lữ, có chăng phảng phất đâu đó của thơ Hàn Mặc Tử. Có
chút cay chua Hồ Xuân Hương hoặc âm hưởng của Uýt-Man (nhà thơ Mỹ).
Có những bài anh lại viết theo phong cách rất Tú Mỡ trong cách
nhìn về hiện tại:
Bà chủ quán bước ra ngoài đón khách
Bóng nàng đi dẫm bẹp cả
hoàng hôn...
(Bà chủ quán)
Lâu
lắm rồi, thi đàn của ta vẫn còn hiếm lắm những bài thơ hay để ca lên được,
thăng hoa lên được thi vị tính chất của cuộc đời... qua sự chắt lọc của người
nghệ sĩ - mà Phạm Ngọc Thái là một nghệ sĩ giầu chất men say.
Thơ anh đọc không dễ hiểu ngay? Song, đọc đi
đọc lại ta mới thấm cái sâu xa lí lẽ con người trong cuộc tồn sinh. Anh muốn đi
đến tận cùng của sự việc - Mà thơ ca đạt đến độ này thực khó !?
Miệt mài như con ong, anh chắt chiu cho từng trang viết. Có lúc
tưởng chừng sự thái quá làm anh nhập thiền vào cõi thi ca. Thơ anh nay đã có
nhiều tiếng vang và được nhiều người biết đến, cũng mong rằng trong thời gian
tới tầm vóc chân dung anh sẽ được đánh giá đầy đủ hơn.
Đã vào cái tuổi hoa niên có lẻ cùng với Tuyển thơ anh để lại cho
đời cũng sung mãn rồi, nhưng thấy anh vẫn còn say sưa lắm! Tôi tin, thơ và cả
những bài bình thơ của anh sẽ giúp cho bạn đọc cảm nhận đầy đủ hơn về lẽ Chân
Thiện Mĩ ở đời!
Nữ thi sĩ Nga On Ga Béc Gôn có viết:
- Trong số nghề nghiệp và nghệ thuật tác động vào tâm hồn con người,
không có sức mạnh nào vừa khoan dung vừa tàn nhẫn hơn thơ. Không có công việc
nào tự nguyện và đầy đủ hơn công việc phục vụ thơ. Không có tình yêu nào được
đền đáp hơn tình yêu thơ - Và bởi vậy người nào yêu thơ là hai lần thi sĩ.
Phạm Ngọc Thái là một người như thế!
Trần Việt Thịnh
(Trích “PNT chân dung
nhà thơ lớn thời đại”, 2014)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét