NGƯỜI CON GÁI KIẾP GIANG HỒ - TRẦN NGỌC LÂM

 

NGƯỜI CON GÁI KIẾP GIANG HỒ

 

                                                          Trần Ngọc Lâm

 

             EM BÁN XOÀI

 

                        Nhớ người con gái sống kiếp giang hồ gặp trên

                      bãi biển Nha Trang những ngày sau chiến tranh 1975

 

                                                             *

- Anh trai mua xoài cho em đi?
Nha Trang! Ta nhớ Nha Trang!

Em bán xoài đi đêm trên cát trắng
Bãi biển chập chờn, kiếp đời các cô gái lang thang
Dưới hàng dừa se sẽ gió ru êm
Dãy cột đèn đứng đêm côi lạnh.

Xoài em chín. Đêm tàn canh em đón khách…
Giọt thơ buồn như ngọc sương rơi
Em bán xoài thơm! Em bán xoài thơm!
Biển to lớn. Bóng em nhỏ thẫm.
Linh hồn treo ngoài thế giới em đi
Trên những cành dừa hay trong đám mây qua?

Thế giới em đi “vòng thiên la địa võng“
Tóc còn xanh, em bán kiếp đời trôi
Xoài em thơm. Hương toả mát thân người...
Ai mua xoài? Còn ai có mua em?

Các cô gái đi đêm như các cột đèn
Bóng nuốt lẫn vào bờ cát ấy...
Biển ru ta và ta ru em
Dưới hàng dừa xứ sở gió ngàn năm. 

 

Lời bình:  Nhà thơ kể lại: Trong dịp đi qua thành phố Nha Trang những ngày sau chiến tranh 1975 - Vào một buổi tối. Anh cùng một nhóm sĩ quan quân giải phóng  ra chơi trên bãi biển, và... đã gặp những cô gái "bán xoài".  Một em gái trẻ dễ thương, thân hình bó lẳn trong chiếc áo cánh chẽn mềm tới mời anh! Cũng không hiểu sao lúc đó anh lại từ chối?... để rồi bao năm tháng qua đi, hình ảnh người con gái ấy cùng với những kiếp đời sương gió cứ đọng mãi, in sâu vào kí ức anh. Tới một ngày, những xúc động xưa lại quay về? Bài thơ "Em bán xoài" đã ra đời:

                    Em bán xoài đi đêm trên cát trắng
                    Bãi biển chập chờn, kiếp đời các cô gái lang thang
      Đó là những thân phận lạc loài, nổi trôi trong bể nhân tình thế thái này. Linh hồn gần như không có nơi bám víu, nhỏ bé và yếu ớt, trong cả biển đời đầy sóng bão chỉ muốn nuốt chửng lấy chúng:
                    Biển to lớn. Bóng em nhỏ thẫm.
                    Linh hồn treo ngoài thế giới em đi
                    Trên những cành dừa hay trong đám mây qua?
     Tác giả tả về cái thế giới mà các cô gái đang đi, đang sống trong đó - Chính là thế giới của chúng ta, nhưng sao nó thật hãi hùng:
                    Thế giới em đi “vòng thiên la địa võng“
                    Tóc còn xanh, em bán kiếp đời trôi...
      Phải chăng cái thế giới đó cứ muôn đời vùi dập lên những kiếp cảnh chúng sinh? Phải chăng bài thơ chính là tiếng gào thét, lên án sự tàn độc còn tồn tại trong xã hội này? Nó giống như con bạch tuộc cứ bủa vây đám dân dã, những lớp người nghèo hèn, sống hôm nay không biết đến ngày mai. Mặc dù sự tồn tại của thế giới đó chính phải nhờ vào hương thơm trái xoài và sự tươi  mát của những người con gái kia. Thế mà:
                    Ai mua xoài? Còn ai có mua em? 

     Biển càng to lớn mênh mang thì bóng hình những người con gái bé nhỏ ấy càng côi cút. Bên bóng của những chiếc cột đèn đứng trong đêm thành phố cũng thật lạnh lẽo, nhập hoà vào những thân phận tội nghiệp, đáng thương, để cùng vô vi trong cát bụi cuộc đời:
                    Các cô gái đi đêm như các cột đèn
                    Bóng nuốt lẫn vào bờ cát ấy...
     Hay là:
                    Dãy cột đèn đứng đêm côi lạnh
     Thơ từ những hình ảnh hiện thực chuyển sang siêu thực. Cuối cùng chỉ thấy một bờ cát trắng là tồn tại. Những giọt thơ buồn của nhà thơ rơi lên các linh hồn bèo bọt ở chốn nhân quần:
                   Xoài em chín. Đêm tàn canh em đón khách...
                   Giọt thơ buồn như ngọc sương rơi      
    Những thăng trầm của lịch sử và xã hội, cũng giống như chiếc túi càn khôn cứ nghiến xiết đám dân lành tội nghiệp. Bài thơ được kết thúc trong những lời ru, sự cảm đồng của hàng dừa quê hương cùng với nỗi lòng nhà thơ, bên người con gái bán xoài:
                    Biển ru ta và ta ru em
                    Dưới hàng dừa xứ sở gió ngàn năm.
      Ba chữ "xứ sở gió..." diễn tả sự da diết gắn bó của trời đất quê hương với con người. Nhưng nó cũng thật hoang lạnh, vô tình… Em Bán Xoài vừa là một bài thơ đời vừa thơ tình. Cảm xúc thơ mạnh và súc tích. Giàu tính nhân ái, thương người của nhà thơ.

 

                                                                    Trần Ngọc Lâm   

                                  (Trích tập “PNT chân dung nhà thơ lớn thời đại”, 2014)