MỘT KỲ TÁC THI CA - ANH TRẦN

 

                                MỘT KỲ TÁC THI CA

 

                                                    Anh Trần

                                       NS sân khấu & điện ảnh HN

 

                  XEM TRANH BÁN LOÃ THỂ
                                  Tưởng nhớ bài thơ "Tranh loã thể" nổi tiếng
                                                     của thi nhân Bích Khê
 
Nàng để hở một vòm trời tuyệt mỹ
Thế giới là đây! Cuộc sống là đây!
Nàng gieo hoa và ý nghĩa loài người
Nhưng cũng đẻ cả chiến tranh và hoà bình,
                                                   ra từ trong bụng.

Lui xuống dưới nàng, một rừng sâu um tùm che hang động
Lên trên nàng, đôi mỏm núi trắng vô biên
Thân thể nàng tràn đầy hương nhụy phấn
Thiếu nữ khỏa thân mình: Hơn bao lời hoa mĩ phát ngôn.

Em như gió trăng mà rung động cả vua chúa, thánh thần
Cuộc sống cần em!
               Đâu có cần chiến tranh và bom nguyên tử?
Khi em cởi ra nhiều:

               Điểm báo thế giới càng hiện đại văn minh (*)
Nhưng điều đáng đớn đau, là tính nhân loại…
Con người cũng ngày càng nhiều dã tâm, gây tội ác? (**)

 ……..
                                               

(*)   Thế giới càng hiện đại văn minh thì khuynh hướng triển lãm thân thể của các thiếu nữ càng phát triển, tới mức gần như cởi truồng.
(**)   Nhà văn Nga Ai-Ma-Tốp đã cảnh báo trong tác phẩm "Đoạn đầu đài" nổi tiếng của ông rằng: Thế giới, cái ác vẫn lấn át cái thiện và con người hiện đại còn ác hơn con sói.

 

Lời bình:  Bài thơ viết rất "nghệ" và táo tợn! Táo tợn đến mức đọc lên hơi rợn người, nhưng chính lại càng làm cho tình thơ thấm thía, hàm chứa. Thí dụ:
                          Nàng gieo hoa và ý nghĩa loài người
                          Nhưng cũng đẻ cả chiến tranh và hoà bình, ra từ trong bụng
     Sâu sắc và hay. Ý của câu trên ta thấy rõ rồi. Còn câu dưới:
                          Nhưng đẻ cả chiến tranh và hoà bình, ra từ trong bụng
      không phải chỉ muốn nói rằng: Em có khả năng mang thai trong bụng, rồi sinh đẻ. Tất nhiên là ra con người… và giống người ấy, sẽ mang đến cả chiến tranh và hoà bình !?

     Mặc dù phải có cả đàn ông thì em mới đẻ được. Nhưng trong ý nghĩa nhân sinh,  người ta thường chỉ nói về đàn bà. Ở một phạm trù rộng hơn, tức là: “Tình yêu và đàn bà” sinh ra cả khổ đau lẫn hạnh phúc? cũng như chiến tranh và hoà bình?
      Ta hay nói, thơ Hồ Xuân Hương tả tục nhưng mà thanh. Xin lấy vài thí dụ :
                          Quân tử có thương thì đóng cọc
                          Xin đừng mân mó nhựa ra tay
                                                      (Quả mít)
       Hay là:
                          Quân tử có thương thì bóc yếm
                          Xin đừng ngó ngáy lỗ trôn tôi
                                                       (Con ốc nhồi)
     "mân mó" rồi "ngó ngoáy" - hình tượng như búa bổ, đọc mà "sợ" đấy chứ? Chẳng qua người đã có danh thì nói cho có vẻ nguỵ biện thế thôi, thực ra bà chỉ mượn hình ảnh quả mít, con ốc nhồi để tả thẳng vào cái tục đó! Có chăng thì nên nói: Thơ Hồ Xuân Hương tả trần tục nhưng ngôn ngữ siêu đẳng. Trở lại với bài “Xem tranh bán loã thể” của Phạm Ngọc Thái - Sau hai câu đã nói trên, tác giả miêu tả về cái đó:
                      Lui xuống dưới nàng, một rừng sâu um tùm che hang động
                      Lên trên nàng, đôi mỏm núi trắng vô biên...
       Hình ảnh thơ như thế không phải là không sướng và hay sao? Bích Khê thì miêu tả:
                       Hai vú nàng! Hai vú nàng! chao ôi
                       Cho tôi nút một dòng sâm ngọt lộng
                       Ôi lồ lộ một tòa hoa nghiêm động
                                                         (Tranh loã thể)
     Nhưng trong bài "Xem tranh bán loã thể", tác giả không chỉ dừng ở sự miêu tả. Thơ được phát triển một cách sâu sắc:
                      Em như gió trăng mà rung động cả vua chúa, thánh thần
                      Cuộc sống cần em!
                                    Đâu có cần chiến tranh và bom nguyên tử?
      Có thể nói, thơ đã đi đến tận cùng về tính nhân loại. Trở lại với mấy câu thơ trên, ta còn thấy hình ảnh hàm chứa cả tính vũ trụ:
                      Nàng gieo hoa và ý nghĩa loài người
                      Nhưng cũng đẻ cả chiến tranh và hoà bình, ra từ trong bụng
    Ngay câu thơ đầu tiên của bài, cũng mang ý nghĩa liên kết giữa cuộc sống với thế giới:
                      Nàng để hở một vòm trời tuyệt mỹ
                      Thế giới là đây! Cuộc sống là đây!
      Rồi tác giả kết luận về cái kiệt tác thiên thai mà tạo hoá đã đúc trên thân thể người đàn bà ấy:
                       ... Hơn bao lời hoa mĩ phát ngôn!
      Câu thơ:
                    Cuộc sống cần em!
                               Đâu có cần chiến tranh và bom nguyên tử?
      Ngôn ngữ nghe có vẻ to tát nhưng hợp cảnh, hợp tình, nên khi đọc ta vẫn thấy nhuần nhuỵ, tự nhiên. Bài thơ còn mang ý thức lên án chiến tranh sâu sắc. Nó cô đúc tới mức, mỗi câu thơ như một nút bấm để bắn ra những tia lửa… vừa mang ý nghĩa nhân sinh, vừa khái quát tính xã hội. Ta hãy nghe những câu cuối:
                    Khi em cởi ra nhiều: Điểm báo thế giới càng hiện đại văn minh (*)
                    Nhưng điều đáng đớn đau, là tính nhân loại…
                   Con người cũng ngày càng nhiều dã tâm, gây tội ác? (**)
        Vì những câu thơ này nhà thơ đã có chú giải sâu sắc - Xin xem lại lời chú giải ở trên (cuối bài thơ).
    Có thể nói: “Xem tranh bán loã thể” là một thi phẩm rất sâu sắc tính nhân loại. Nó xứng đáng là một kỳ tác thi ca! Bài thơ còn có khả năng sống trường cửu với thời gian, cũng như nền văn học nước nhà.

                                                                 Anh Trần                                                                                                                                                               .                               ( Trích tập “PNT chân dung nhà thơ lớn thời đại” 2014 )