VIẾNG MỘ LIỆT SỸ TẬP THỂ BẮC LÝ -NGUYỄN BÁ NHA

 

VIẾNG MỘ LIỆT SỸ TẬP THỂ BẮC LÝ

 

Ký sự

Tháng sáu hàng năm, cứ ngày mười tám là chúng tôi lại hội mặt về lễ giỗ các vị anh hùng liệt sỹ đã anh dũng hy sinh trong trận đánh Ấp Bắc Lý ở phố núi Củng Sơn. Thắp lên “ngôi mộ chung” nén hương và nghiêng mình tri ân, suy tôn công lao ấy.

Tròn 50 năm qua, (ngày18/6/1971 – 18/6/2021), Đảng bộ, Chính quyền và nhân dân thị trấn Củng Sơn (Sơn Hòa - Phú Yên) luôn ghi nhớ công lao và sự hy sinh vô cùng to lớn của 57 liệt sỹ cán bộ Dân chính Đảng, Hội đoàn thể, quân và dân huyện Sơn Hòa và cán bộ, chiến sỹ của Tiểu đoàn bộ binh 13 đã anh dũng hy sinh trong trận đánh ấp Bắc Lý không cân sức năm 1971. Trong khóe mắt của những cựu binh và người thân của liệt sĩ là nỗi thương tiếc pha lẫn niềm tự hào về người thân, đồng chí, đồng đội sâu như “hố bom ngày ấy”. “Ngôi mộ lớn” ngày nay đã được tôn tạo, trùng tu trở thành di tích lịch sử cấp tỉnh  -  Di tích lịch sử Mộ liệt sỹ tập thể Bắc Lý.

Theo số liệu khảo tả trong “Lý lịch Di tích Mộ liệt sỹ tập thể Bắc Lý” của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Phú Yên duyệt ngày 29/10/2014) thì Mộ liệt sỹ tập thể Bắc Lý là nơi yên nghỉ của 57 liệt sĩ hy sinh trong cuộc đấu tranh chống Mỹ. Tọa lạc trên cánh đồng lúa, mía xanh bạc ngàn liền cận khu dân cư khu phố văn hóa Bắc Lý trên trục đường Lê Lợi, thị trấn Củng Sơn, huyện Sơn Hòa, tỉnh Phú Yên (trước đây có tên Mỹ Ngụy dồn dân lập ấp chiến lược Bắc Lý) cách trung tâm thành phố Tuy Hòa khoảng 50 km về phía Tây có diện tích khuông viên rộng 2.228,2m vuông, bao gồm các hạng mục: cổng chính và nhà tưởng niệm - nơi có ngôi mộ liệt sỹ tập thể.

Sau ngày đất nước giải phóng, Đảng bộ, Chính quyền và nhân dân thị trấn Củng Sơn đã xây nấm mồ chung thành “Ngôi mộ lớn”. Năm 2012 được sự quan tâm của Lãnh đạo Tỉnh Ủy Phú Yên và Huyện ủy Sơn Hòa và sự chung tay của nhân dân, thân nhân liệt sỹ, khu mộ ấy đã được đầu tư kinh phí, nâng cấp, tôn tạo thành ngôi mộ lớn, khang trang như ngày nay. Ngày 29/12/2014, UBND Tỉnh Phú Yên ban hành Quyết định số 2181/QĐ-UBND về việc xếp hạng di tích cấp tỉnh đối với di tích  Mộ liệt sỹ tập thể Bắc Lý. Ngày 12/03/ 2015, thị trấn Củng Sơn long trọng tổ chức Lễ đón nhận Bằng xếp hạng di tích cấp tỉnh Mộ liệt sỹ tập thể Bắc Lý. Chúng tôi gặp cựu chiến binh Hàn Nghĩa bộc bạch: “Chiến tranh đi qua, nay tôi trở lại thăm các anh em. Những người may mắn sống sót như chúng hàng năm về giỗ các anh chén nước gọi là nghĩa tình đồng đội. Cũng là dịp tri ân, tưởng nhớ anh em”.

Mùa xuân năm 1971, những vùng căn cứ  địa cánh mạng ở miền Tây Phú Yên đã lần lượt giải phóng. Ban thường vụ Tỉnh ủy, Tỉnh Đội Phú Yên  đã chủ động xây dựng kế hoạch, chủ trương tổ chức tập trung lực lượng của tỉnh và huyện Sơn Hòa nhằm tấn công tiêu diệt quân địch, phát động quần chúng nổi dậy diệt ác, phá kèm, phá ấp chiến lược, giải phóng quận lị Củng Sơn mở rộng vùng giải phóng.

Tỉnh đội đã vạch rõ kế hoạch tác chiến, giao nhiệm vụ  cụ thể cho từng đơn vị là Đại đội đặc công 202 phối hợp với Tiểu đoàn 96 tập kích Đại đội biệt kích địch ở cao điểm Hòn Ngang, chốt lại đánh địch phản kích. Đại đội đặc công 25 phối hợp Đại đội 3 của Tiểu đoàn 13 tập kích quận lỵ Củng Sơn có nhiệm vụ tiêu diệt đại đội lính bảo an địch. Đại đội 2 của Tiểu đoàn 13 phối hợp đại đội bộ đội địa phương huyện Sơn Hòa tiêu diệt địch tại sân bay, ấp Bắc Lý chốt lại để tổ chức, phát động quần chúng nổi dậy xây dựng chính quyền cách mạng và đưa một bộ phận nhân dân về lại làng cũ.

Đại tá Lưu Công Thục, ( Nguyên Trưởng ban tuyên giáo Hội Cựu chiến binh tỉnh Phú Yên- Phó Trưởng Ban liên lạc tiểu đoàn BB 13, nguyên Tiểu đội trưởng , Trung đội 5, Đại đội 2, Tiểu đoàn bộ binh 13(at.b5.c2.d13) nhớ như in: “Nhận được mệnh lệnh của Ban chỉ huy Tỉnh đội từ hậu cứ  của đơn vị đóng ở Trại Cháy (Suối Đục, xã Sơn Xuân) Tiểu đoàn 13 hành quân theo hướng Tây Nam đến gộp Hòa Nguyên; tại Suối Phường Bà Tám (nay là thôn Nguyên Hà, xã Sơn Nguyên) thì tạm dừng, làm công tác tổ chức chuẩn bị chiến đấu. Chiều ngày 18/6/1971 đơn vị tiếp tục hành quân đến đường số 7 đoạn ngã  ba Ba Bản (nay là Suối Bạc) thì sẩm tối. Đến 19 giờ, Đại đội 2 do đồng chí Nguyễn Khắc Kế làm Đại đội trưởng, đồng chí Nguyễn Văn  Kiềm làm chính trị viên chỉ huy bí mật hành quân vượt qua Suối Bùn chiếm lĩnh trận địa tại ấp Bắc Lý. Khoảng 24 giờ cùng ngày, đơn vị đã hoàn thành mọi công tác chuẩn bị sẵn sàng chờ lệnh nổ súng”.

Rạng sáng ngày 19/6/1971, khoảng 4 giờ 00, Đại đội đặc công 202 và Đại đội 3 của Tiểu đoàn 96 bộ binh nổ súng tập kích vào Đại đội biệt kích của địch tại cứ điểm Hòn Ngang. Cùng thời điểm đó, đại đội 2 của tiểu đoàn bộ binh 13 và đại đội bộ đội địa phương huyện Sơn Hòa tấn công đánh chiếm ấp Bắc Lý, sân bay Củng Sơn, làm tiêu hao quân địch, số sống sót chạy về co cụm ở quận lỵ. Do nước lũ sông Ba quá lớn nên Đại đội đặc công 25 không qua sông được, nên không hợp đồng tác chiến được với Đại đội 3 của Tiểu đoàn BB 13 để tập kích địch ở quận lỵ Củng Sơn như kế hoạch. Trời sáng, địch tổ chức phản kích chiếm lại Hòn Ngang cùng với lực lượng ở quận lị  tổ chức phản kích ta trên trận địa Đông Hòa, Bắc Lý.”.

          Cuộc chiến vô cùng ác liệt, ta chiến đấu rất kiên cường trong điều kiện không có công sự, địa hình trống và thấp. Địch ngoan cố, oanh tạc từ các  phía, gây thương vong không ít cán bộ, chiến sỹ của ta. Đến 9 giờ sáng cùng ngày, địch dùng máy bay trực thăng chở quân từ Tuy Hòa lên tăng cường cho lực lượng tại chỗ tổ chức nhiều đợt phản công vào trận địa của ta ở ấp Bắc Lý. Nhưng đều bị c2, d13 bẻ gãy và tiêu diệt rất nhiều địch, giữ vững trận địa.

“Khoảng 19 giờ ngày 19/6/1971, ta rút khỏi trận địa, vì chiến bị bị thương nhiều nên không di chuyển thi thể  đồng đội theo được. Sáng  ngày 20/6/1971, địch gom thi thể cán bộ chiến sỹ ta đã thương vong chôn ở một hố bom lớn tại ấp Bắc Lý. Trong số thi hài những vị anh hùng liệt tử có nhiều đồng chí là người các tỉnh thành, miền xuôi, miền ngược, đồng bào dân tộc thiểu số, phụ nữ…. Dù chưa trọn vẹn như phương án, nhưng trận đó đã giúp ta kịp thời rút ra bài học kinh nghiệm để tiếp tục cho cuộc chiến nối tiếp đi đến thắng lợi hoàn toàn” -  Đại tá Lưu Công Thục bùi ngùi nói tiếp.

Tuy trận đánh không giành được thắng lợi trọn vẹn, nhiều cán bộ, chiến sỹ ta phải hy sinh. Song, khói lửa, trận địa của ngày 19/6/1971 luôn là hình ảnh đẹp trong kí ức của những cựu binh còn sống sót, trong những mốc của trang sử đỏ vẻ vang, chói lọi của lịch sử Đảng Bộ, Chính quyền và nhân dân địa phương.

          Cùng chúng tôi dự lễ giỗ các vị liệt sỹ, bà Nguyễn Thị Thanh Hương, Chủ tịch UBND Thị trấn Củng Sơn trao đổi: “Mộ liệt sỹ tập thể Bắc Lý là một “điểm son” có ý nghĩa to lớn trong công cuộc bảo vệ và xây dựng tổ quốc, trong giáo dục truyền thống cách mạng cho mọi thế hệ. Di tích Mộ liệt sỹ tập thể Bắc Lý là nơi tưởng niệm, suy tôn những người con yêu tổ quốc, từ mọi miền của đất nước đã xả thân trước bom đạn của kẻ thù. Hàng năm, vào ngày 18/6 Ban liên lạc tiểu đoàn BB1 cùng với địa phương tổ chức Lễ giỗ long trọng nhằm tưởng nhớ các anh hùng, chiến sỹ ấy”. 

Ông Nguyễn Thiện Tình, Trưởng phòng Văn hóa và Thông tin huyện Sơn Hòa bày toe lòng tri ân và tự hào: “Mộ liệt sỹ tập thể Bắc Lý là di tích lịch sử ghi đậm chiến công, tinh thần chiến đấu, hy sinh anh dũng của quân và dân ta vì mục tiêu hòa bình, độc lập, thống nhất Tổ quốc. Ngày nay, di tích không chỉ là niềm tự hào của Đảng bộ, quân và dân Sơn Hòa mà còn là địa chỉ đỏ để mọi người, đặc biệt là những người trẻ, về đây ôn lại truyền thống đấu tranh, cách mạng của cha anh đi trước. Qua đó, bồi dưỡng thêm niềm tin, tinh thần nỗ lực phấn đấu, lao động, học tập để cống hiến nhiều hơn nữa sức mình cho quê hương và Tổ quốc, xứng đáng với sự hy sinh cao cả của những người đã anh dũng nằm xuống nơi đây”.

Rời mảnh đất anh hùng Sơn Hòa, chúng tôi cứ mãi dõi về hướng Tây – nơi có nấm mồ chung Bắc Lý cho đến khi khuất dần xa.

(Bài được phát trên Đài PTTH huyện Sơn Hòa)