TRƯỜNG CA NHÂN CHỨNG CỦA MỘT CÁI CHẾT 7-8-9 - NGUYỄN QUANG THIỀU (HÀ NỘI )

NHÂN CHỨNG CỦA MỘT CÁI CHẾT
( Khúc 7, 8, 9 )

KHÚC BẢY

Dưới một cây khô một cô gái lặng im. Quanh cô là những vòm cây đen nặng. Cô trú mưa hay đứng đợi ai. Sao cô đứng dưới cây khô trơ trụi. Tôi nhìn cô và thấy hiện lên hoang mạc. Và cộng đồng nguyên thủy của cây đã chết mọc lên.

Mưa chảy trên mặt cô đan thành tấm mạng. Nước quấn chặt thân thể cô. Và cô trở thành con đường của nước. Cô là sự dâng tràn, sự bền bỉ và lặng câm của nước. Cô như bức tượng dựng lên của thị xã này từ thuở chưa có những cái cây.

Chớp lóe lên soi mặt cô tái nhợt. Hai bàn tay cô ấp chặt vào nhau. Trong ánh chớp cô trắng lên như một quả đồi. Sấm càng rền vang càng làm sự im lặng của cô lặng im hơn. Đôi mắt cô như hai hồ nước lớn. Chớp không rọi tới được đáy hồ. Sấm không vọng tới được đáy hồ. Nỗi cô đơn và sự chờ đợi chiếm ngự hoàn toàn nơi đó.

Trên đầu cô những cành khô rung lên. Trong mùa mưa năm trước sét đánh chết cái cây. Cái cây chết rồi mà nhựa kinh hãi vẫn còn chảy mãi. Kinh hãi cả những người phải đi qua cái cây khô trong những chiều êm ả.

Cái cây bị sét đánh chết khô như một lời cảnh báo. Hài cốt cây không mai táng vào đất mà mai táng vào trời. Đó là bằng chứng chúng ta nhìn thấy. Trong những chiều chủ nhật chúng ta cùng vợ con, bè bạn uống nước quả trong công viên và lặng lẽ ngắm nhìn. Và những con chim đứng trong vòm lá những cái cây bên cạnh. Chúng nhìn cái cây chết khô và ngậm mỏ im lìm. Chúng kinh hãi nhìn những đám mây đen trôi lừ lừ qua đầu. Ôi những con chim đau ốm vì sợ hãi, và chết dần, chết mòn trong những vòm cây.

Mưa vẫn xối như máu không sao cầm được. Nước đã dâng lên ngập đôi giày của cô. Cô vẫn đứng lặng im như không có ai đứng đó. Hơi nước từ người cô bốc lên ngùn ngụt. Cô là một đám cháy trong mưa. Cô đứng đó, cây khô đứng đó. Một sự sống lặng câm dưới những đám mây mang theo cái chết, bên cạnh một cái chết thét gào đòi được phục sinh.

KHÚC TÁM

Tôi nắm chặt bàn tay em rồi lặng lẽ ra đi
Em có nhìn thấy không cơn hỏa hoạn bi thương
Dọc con đường chúng ta đi, trên những đỉnh cây lửa cháy
Tiếng cánh cửa vang lên lần cuối
Lá vùi ngôi nhà vào giấc ngủ mùa đông

Dòng địa chỉ để lại vang lên bài ca buồn
Chiếc bàn giữa hai ta, một con đường vắng lặng
Chúng ta lặng im và kiếp sau lẽ nào cũng vậy
Mắt em ngước lên hóa cổ tích đau lòng

Những thì thầm xa xăm giờ như mưa trên lá
Tôi nhớ thành phố vàng trong ánh đèn đêm
Trên nóc ngôi nhà ngoại ô một con mèo đi mãi
Nó đi qua cả những mái nhà xưa chỉ còn bóng lưng trời

Thành phố ấy bây giờ chỉ về trong giọng nói
Chiếc dao sáng mãi trên bàn, bữa tối ốm đau
Em thiếp ngủ tựa ngàn năm bên những song cửa sổ
Những con chim chứng kiến cảnh này đã chết từ lâu

Và con mèo thức dậy từ đống quần áo cũ, rồi ra đi trong gió rét
Có một lần trong mơ ta gọi nhau bằng giọng lũ mèo
Thành phố vàng lùi mãi về phía biển
Cát chảy vô hồi trong ký ức của tôi

Câu chuyện kể về loài mèo trong mơ như một điều bất trắc
Những ngón tay em muôn đời ấm dưới ngón tay tôi
Dòng địa chỉ mơ hồ vang lên như dao rơi xuống đá
Nóc nhà nào thế gian nào cũng vọng tiếng mèo đêm

Đêm nay mưa ánh đèn vàng dần tắt
Tất cả sẽ chìm đi như câu chuyện hoang đường
Và trên đỉnh bóng ngôi nhà đã mất
Một đôi mắt mèo bất động nhìn tôi.

KHÚC CHÍN
( tặng những nhà thơ đau đớn của xứ sở )

Họ là những người khách bất chợt và muộn màng. Họ đến ngôi nhà tôi trong mưa khuya khoắt.

Nến trắng đốt lên. Lửa nến dần dần tỏa sáng. Họ dần dần hiện ra. Bóng tối dưới gầm bàn và sau lưng rụt rè chạm vào họ.

Họ ngồi trên những chiếc ghế có lưng tựa giống lưng tựa ngai vàng. Họ uống trà nóng và hút thuốc. Và khói quanh họ bất động.

Họ cất tiếng và bóng tối rung lên như mảng tường sắp đổ. Ngôn ngữ họ bay lượn khoảng tối trên đầu. Họ nói về đất đai, về những cơn mưa nhiệt đới miên man. Họ nói về những mùa màng sấm chớp và những lưỡi cày nhiệt thành, khát vọng. Họ nói về những thung lũng thẫm cây, những đỉnh núi mù mây. Họ nói về những buổi tối nặng nề như bánh xe trâu, lăn chậm chạp trên đường giống đôi đũa mộc.

Họ nói và khói quanh họ bất động.

Lửa nến rùng mình và bị xé đôi.

Họ sinh ra trên xứ sở này như sứ mệnh và như sự đày đọa. Họ mang theo suốt đời cây thánh giá của ngôn từ. Họ lang thang trên mọi con đường. Vừa đi họ vừa than khóc, vừa ca hát. Tâm hồn họ vừa nặng như tảng đá vừa nhẹ tựa làn hương. Họ đi trên đường như một vị thánh và như kẻ loạn luân. Những lời tụng ca trải đầy đường đi dưới gót chân họ. Và đất đá cùng những lời nguyền rủa kết tội đổ lên đầu họ. Nhưng họ không để ý đến điều gì, chỉ vừa đi vừa than khóc, vừa ca hát và khuất dần vào cái chết.

Đã bao nhiêu năm rồi họ nói nhưng quá ít người nghe tiếng họ. Họ nói như phán xét, như tha thứ, như một bổn phận. Họ nói và chẳng hề xem xét có ai nghe họ. Họ nói như làm lễ cầu siêu cho những ngôn từ cô hồn của chúng ta. Họ nói và nước dâng lên ngập dần thị xã.

Trong đêm tối những tháng năm tù đọng, họ nằm trên giường đầy nỗi ưu phiền và bệnh tật. Râu tóc họ mọc lên những cánh rừng nhiệt đới. Khi đi ngang qua những đám đông họ không bao giờ được cộng vào đám đông và đám đông không cộng được họ. Khi một mình trong đêm tối họ quờ tay tìm nước uống những viên thuốc ngủ và quanh họ vang lên tiếng gào thét, khóc lóc và than thở của cây cỏ, của côn trùng, của ao hồ và của con người.

Tâm hồn họ trú ngụ trong bóng tối dày đặc và những kẽ hở của lịch sử. Thi thoảng họ đi qua thị xã này vào những đêm khuya khoắt. Thị xã như bị bỏ hoang từ nhiều thế kỷ trước. Bụi quá nặng làm những mái nhà oằn xuống. Họ gặp những người già đau ốm và cô đơn ngồi trên bậc cửa. Họ cúi xuống bên những người già ấy và nói gì đó. Những người già ngước đôi mắt đục trắng nhìn họ và cười. Cái cười lộ ra hàm răng chỉ còn một chiếc. Và lợi đỏ làm miệng người già giống mỏ của những chú chim non. Họ đi qua thị xã và dừng lại trước tượng một nhà thơ. Họ thấy máu vẫn còn chảy xuống từ cổ bức tượng. Những con rắn trong những bụi cây quanh bức tượng ngỏng đầu lên và nhìn họ thèm muốn. Cả hai, họ và bức tượng, nhìn nhau nhưng chẳng nói gì. Trong lúc những con rắn bắt đầu trườn về phía họ.

Và đêm nay trong ngôi nhà tôi họ đã đến. Họ ngồi đó và không có gì minh chứng họ bằng chính họ. Những tư tưởng đang đày đoạ họ và chắp cánh cho họ. Đời sống của thị xã này khóc mãi trong họ và những cơn mơ giày vò mãi trong họ.

Lửa nến dần dần tắt.

Mặt họ chập chờn như bầy cá bơi trong nước. Những con cá tiên tri của đại dương đời sống này quẫy đuôi và đi khuất. Bóng tối lặng người hồi lâu rồi chen kín ngôi nhà. Và tôi nghe một tiếng thì thầm: “Tôi là bóng tối. Bây giờ tôi chứa trong mình ánh sáng và âm thanh”. Và cắt đôi thị xã ngập nước, họ ra đi. Họ đi qua những cánh đồng và những thành phố. Họ vừa đi vừa than khóc, vừa ca hát, và khuất dần vào những cái chết xum xuê như một vụ mùa.

( còn nữa )

Tranh dưới : Chân dung Nhà thơ (1). Sơn dầu trên bìa cứng. Khổ 50 x 70cm. NQT)