DÌ TÔI - ĐẶNG HÀ THI

 BÀI DỰ THI:

“VIẾT VỀ NGƯỜI PHỤ NỮ TÔI YÊU”

Tôi là một đứa trẻ mồ côi. Mẹ tôi qua đời khi tôi mới vừa 8 tuổi và cậu em trai thì lên 6 tuổi. Tuổi thơ vất vả, nhọc nhằn, lam lũ đã trôi qua trong cảnh nhà cơ hàn, nghèo khó. Và nói thật là nếu như không có sự cưu mang, bao bọc của dì tôi thì tôi cũng không hình dung nổi là chị em tôi bây giờ sẽ ra sao nữa.

Ngày ấy, đã rất lâu rồi, khi tôi vẫn chỉ là một con bé ngây thơ, ngờ nghệch, chưa hiểu hết sự đời thì mẹ tôi mất. Mẹ mất vì bệnh tật, vì nỗi cô đơn khi người chồng đầu gối tay ấp với mình không chung thủy. Mẹ tôi ra đi vào một ngày mưa tháng Sáu. Những giọt mưa lẫn với tiếng khóc, lẫn với những giọt nước mắt của chị em tôi, của bạn bè và người thân của mẹ. Và rồi tiếp theo đó là chuỗi ngày vô cùng ảm đạm của hai đứa trẻ trong căn nhà vắng bàn tay mẹ. Bố tôi vẫn đi biền biệt, bỏ chị em tôi trong căn nhà trống trải, hương khói đến lạnh người. Tôi cũng không hiểu vì sao tôi lại có đủ dũng khí đến như vậy, khi mà tôi mới có 8 tuổi. Hai chị em ở nhà, tôi thay mẹ cơm nước, giặt giũ, tắm rửa cho em và chơi với nó. Nhiều lúc, tôi còn nghe nó bảo: “Chị ơi, em nhìn thấy mẹ về!” Tôi buồn, nghĩ thương em vì xa vòng tay của mẹ khi còn quá nhỏ. Tôi cười, gạt nước mắt, nói tránh đi: “Em nhớ mẹ, nên tưởng vậy thôi!” Lúc ấy, nó chỉ tay về phía bàn thờ, rồi bảo: “Thật mà, em nhìn thấy mẹ đi làm về, mẹ dắt xe dựng vào hành lang, rồi đi về phía bàn thờ chị ạ!” Nghe em trai nói vậy, tôi chỉ biết ôm lấy nó mà khóc, khóc cho thân phận, cho cuộc đời của những đứa trẻ mồ côi. Những ngày ấy, nếu không có ông ngoại, không có dì năng đi lại để ý chị em tôi thì tôi cũng không biết phải vượt qua cú sốc ấy như thế nào.

Nhưng rồi những tháng ngày sống trong căn nhà cũ, dù buồn tẻ vì vắng mẹ cũng đã trôi qua một cách vội vã. Chưa đầy 100 ngày mẹ tôi, bố tôi đã bán nhà và đưa chị em tôi về quê nội. Tôi vẫn nhớ khi đó, ông ngoại và dì tôi như người mất hồn vì không nỡ để chị em tôi theo bố về nội. Tôi cũng không muốn về vì dù sao đối với tôi, mảnh đất này cũng là nơi chôn nhau cắt rốn, là nơi tôi đã được sinh ra và lớn lên, hơn nữa nơi này còn có những người thân yêu mà tôi có thể nương tựa. Nhưng rồi cuối cùng thì chị em tôi cũng phải theo bố về nội trên một chiếc xe tải chở theo lỉnh kỉnh nào giường, nào tủ...Suốt chặng đường, nước mắt tôi chảy tràn ướt đẫm hai cánh tay áo! Nhưng tôi có thể làm gì trong hoàn cảnh ấy!

Những năm tháng sống ở quê nội quả thật là một chuỗi ngày dài đầy đắng cay, vất vả và lam lũ đối với chị em tôi. Chúng tôi, dù là những đứa trẻ mồ côi, nhưng vốn xuất thân từ gia đình công nhân viên chức, sống quen với nếp sống thành thị nên khi trở về với cuộc sống thôn quê, với nhà tranh vách đất xiêu vẹo, với ruộng đồng, rơm rạ thì không phải một sớm một chiều mà thích nghi ngay được. Chị em tôi ở quê với ông nội đã già, còn bố tôi vẫn bôn ba nay đây mai đó. Tôi vẫn nhớ, khi ấy dì tôi - lúc bấy giờ mới ra trường đang chờ xin việc, hàng ngày vẫn ki cóp hái từng mớ rau ngót, gom từng chục trứng gà bán lấy tiền để thỉnh thoảng lại đạp xe xa hơn hai chục cây số mang từng chục cân gạo về cho chị em tôi. Rồi dì lấy chồng, bố chồng dì xin được cho dì vào làm ở Chi cục thuế. Công việc bận bịu hơn, lại còn con nhỏ bìu ríu, nhưng lúc nào dì cũng vẫn canh cánh bên lòng về hai đứa cháu mồ côi mồ cút không người nuôi dưỡng. Dì không đạp xe mang từng chục cân gạo về cho chị em tôi nữa, nhưng dì lại gửi tiền cho một cô bạn, cũng người Quảng Yên nhưng công tác tại Chi cục Thuế Uông Bí để cô ấy mang về cho chị em tôi đong gạo. Hai chục nghìn dì gửi ngày ấy đối với chị em tôi mà nói thì nó là cả một kho tàng. Chúng tôi sẽ bớt đi những bữa phải ăn khoai, sắn, thậm chí là rau tập tàng trừ bữa. Nhưng, có lẽ vì sống nghèo khổ quá nên khiến cho tôi, một đứa con gái mới có hơn mười tuổi đã phải tính toán một cách chi li đến số tiền ấy làm sao cho thật tiết kiệm và sử dụng hiệu quả. Vậy là, thay vì đong hết gạo, tôi bớt ra để mua thêm một vài giành khoai để nấu. Rồi cũng để cho dì bớt đi gánh nặng, chị em tôi đi mò cua, bắt ốc, đánh hà. Những trưa hè nắng chang chang, bỏng rát, chị em tôi cùng lũ trẻ trong xóm ra ven đê, bãi sông bãi sú để đánh hà, bắt ốc. Rồi có những buổi lại lăn lê trên những cánh đồng mùa gặt để mò cua. Vì không quen với những công việc đó nên chị em tôi cũng chẳng bắt được bao nhiêu, nhưng chiều về, nhìn thấy thành quả mà mình có được cũng thấy ấm lòng. Dù sao nó cũng đổi được cho chị em tôi thêm mớ rau, con cá. Hoặc chí ít là cũng đủ để tạm bỏ vào nồi cho có thêm chất đạm cho bữa cơm vốn đạm bạc của hai chị em.

Những ngày tháng ấy, chẳng có điện thoại như bây giờ nên thỉnh thoảng tôi lại gửi thư tay cho dì qua cô bạn của dì. Và dì tôi cũng bên cạnh chúng tôi như vậy. Dì nhắc nhở, động viên, bảo ban chị em tôi trong cuộc sống, thậm chí cả những chuyện tế nhị khó nói của con gái khi đến ngày “đèn đỏ” dì cũng dặn dò tôi một cách chu đáo ân cần bằng tất cả tấm lòng và tình yêu thương của một người mẹ. Cho đến tận khi tôi học hết lớp 11. Dì về quê, xin chuyển trường cho tôi lên cấp III Uông Bí. Dì bảo lên lớp 12, học nhiều hơn, lại cần có người định hướng nghề nghiệp nên dì chuyển cho tôi lên đó. Thật sự tôi cảm thấy vui và vô cùng cảm động, biết ơn dì. Kể từ đó, một tay dì lại trực tiếp nuôi chị em tôi (em trai tôi lên ở với dì từ khi học hết lớp 8).

Những tháng ngày đó, ngoài giờ học, tôi còn phụ dì nuôi lợn, nuôi gà, trồng hoa trồng rau để tăng gia sản xuất. Công việc của dì ở cơ quan cũng bận, lại còn con nhỏ nữa, nhưng dì luôn hoàn thành công việc một cách xuất sắc. Bây giờ, khi đã trưởng thành, tôi đã hiểu, để có thể cưu mang, bao bọc chị em tôi, ngoài việc phải cư xử thật khéo léo để dung hòa mọi mối quan hệ, dì tôi đã phải vất vả vì chị em tôi rất nhiều. Tôi vẫn còn nhớ, có những đêm, khi con lợn nái ậm ạch chuẩn bị trở dạ, tôi và dì chong đèn cả đêm để đỡ đẻ cho đàn lợn con. Hai dì cháu chuẩn bị dao kéo để cắt rốn cho đàn ỉn con, chuẩn bị cháo trắng cho lợn mẹ ăn lại sức sau cơn chuyển dạ. Những kỉ niệm ấy, có lẽ chẳng bao giờ tôi có thể quên được.

Rồi tôi tốt nghiệp cấp III! Vì nhà nghèo, không có điều kiện đi học thêm nên tôi chỉ toàn tự học. Thế nhưng khi thấy các bạn làm hồ sơ thi Đại học, Cao đẳng, tôi cũng háo hức, bày tỏ nguyện vọng với dì. Dì bảo tôi: “Nhà mình khó khăn, chắc là chỉ học những ngành nào mà không phải đóng học phí thôi con ạ!” Dì nói vậy, tôi biết là dì có ý định hướng cho tôi học Sư phạm, bởi vì nếu theo Quân sự hoặc Công an thì khó, với lại tôi cũng không đủ điều kiện về sức khỏe để theo học được. Năm ấy tôi thi không đỗ, bởi tôi hoàn toàn tự học nên kết quả không cao, chỉ được có 14 điểm. Nhận kết quả, tôi hẫng hụt, thẫn thờ. Tôi khóc như mưa như gió. Mấy ngày liền tôi chỉ khóc. Dường như dì tôi cũng cảm thấy có lỗi, dì động viên tôi: “Không sao con ạ, mình tự học mà đạt được kết quả như vậy là tốt rồi, ối đứa bạn mày ôn đằng đẵng cũng có đỗ đâu, lại còn ít điểm hơn nữa ấy! Thôi, không đỗ năm nay, sang năm thi tiếp!” Tôi nghe lời dì, vực dậy và lại tiếp tục học, tiếp tục ôn để hy vọng mình sẽ chạm bước chân vào ngưỡng cửa trường Sư phạm, để hy vọng đến một sự đổi đời cho một đứa trẻ mồ côi.

Và rồi ước mơ của tôi cũng trở thành sự thật. Tôi không những thi đỗ Cao đẳng Sư phạm, mà còn thừa điểm. Tôi là thí sinh đạt điểm cao nhất trong hai lớp Văn năm đó. Tôi vui sướng, hãnh diện, tự hào. Và tôi cũng đọc được niềm tự hào trên khóe mắt của dì tôi. Trong suốt những năm học Sư phạm, tôi vẫn cùng dì nuôi lợn, nuôi gà tăng gia sản xuất. Dì bảo tôi: “Cố gắng mà học để kiếm suất học bổng, cũng đỡ ...” Tôi hiểu, vấn đề dì mong muốn ở tôi không phải chỉ là mấy đồng học bổng để trang trải việc học hành. Cái quan trọng là dì muốn tôi sau này ra trường phải thật sự vững vàng trước cuộc đời. Sang học kì II năm thứ hai sư phạm, tôi nhận được lời mời làm gia sư cho hai nhóm học sinh. Tôi nói chuyện với dì, dì bảo: “Thôi, thế thì để dì bán lợn đi cho đỡ phải băm rau nấu cám. Bây giờ chị vừa đi học, vừa đi gia sư, lại còn đi thực tập nữa, nếu nuôi cũng bận bịu ra. Nhà mình chỉ nuôi gà thôi vậy!” Và kể từ đó cho đến hết năm thứ ba, tôi cứ ngày thì đi học ở trường, tối về đi gia sư. Ngày nghỉ tôi cũng tranh thủ đi dạy. Dì tôi nhiều lúc cũng xót xa vì thương cháu. Nhưng có hề gì, miễn là tôi thích, tôi có say mê, hứng thú.

Rồi đến ngày tôi tốt nghiệp, ra trường, đi làm. Dì xin cho tôi làm hợp đồng với Phòng GD&ĐT Yên Hưng. Tôi vẫn nhớ như in ngày hôm đó, khi dì chở tôi đi kí hợp đồng. Ngồi sau xe dì trên chiếc Cup 82 không còn mới, dì thủ thỉ nhắc nhở tôi thật nhiều, thật nhiều. Nào là đi làm thì phải chịu khó mà học hỏi cho bằng chúng bằng bạn, rồi là phải chú ý quan sát, chú ý cách ăn nói, cư xử sao cho khéo léo, đừng làm mất lòng mọi người... Nghe dì nói, tự nhiên tôi thấy cay cay nơi sống mũi. Tôi có cảm giác cứ như thể sắp xa dì đến hàng vạn cây số, không còn thường được nghe dì nhắc nhở bảo ban nữa vậy. Nhưng tôi biết, dì lo cho tôi nhiều, một đứa con gái mới lớn, chưa va vấp cuộc đời, chưa có sự từng trải, trước giờ chỉ biết mỗi học và học, các mối quan hệ cũng chỉ gói ghém trong gia đình, bạn bè, trường lớp thôi. Mà cuộc đời thì ai có thể nói trước là không có cạm bẫy. Dì lo cho tôi, không phải chỉ vì tôi mà còn vì cả linh hồn của người chị nơi suối vàng nữa. Tôi rưng rưng, từng giọt nước mặn chát lăn dài trên khóe mắt, sau lưng của dì tôi.

Vậy mà từ đó đến nay cũng đã mấy chục năm rồi. Dì tôi nay cũng đã 52 tuổi, ngày ngày vẫn đi làm, và giờ rảnh rỗi cũng vẫn tranh thủ nuôi con lợn con gà để tăng gia sản xuất như cái ngày tôi vẫn ở bên dì. Thỉnh thoảng mỗi lần có dịp về thăm dì, nhìn thấy dì cặm cụi băm rau nấu cám, vất vả, bươn chải, tôi cứ thấy nghẹn ngào. Tôi bảo dì: “Dì có tuổi rồi, ăn cũng chẳng được bao nhiêu, sao phải khổ?” Dì cười, nói: “Có gì mà khổ, nuôi con lợn con gà cho vui cửa vui nhà, lại có thịt sạch mà ăn không thích hơn sao! Rồi thỉnh thoảng tết tư lại còn có tí thịt cho con cho cháu nữa!” Tôi chả biết nói gì, chỉ cười! Dì tôi là vậy, trước nay vẫn thế, lúc nào cũng chỉ nghĩ cho người khác, vì người khác!

Dì tôi, tên là Lê Thị Thủy, sinh ngày 15/10/1968, hiện đang công tác tại Chi cục Thuế Thành phố Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh. Và để khép lại những dòng cảm xúc về dì, tôi xin chép lại bài thơ tôi viết gửi dì, nhân chuẩn bị đến ngày giỗ mẹ lần thứ 31. Bài thơ là tấm lòng của tôi, là lời tri ân, biết ơn sâu sắc đến một con người vĩ đại, người tôi vô cùng yêu quý trong cuộc đời này!

DÌ ƠI!

Chiều nghe điện cháu thấy lòng buồn quá

Có lẽ nào giận cả cháu dì ơi

Ba mươi năm không còn mẹ trên đời

Chị em cháu luôn có dì dạy dỗ

Cháu nhớ mãi những tháng ngày gian khổ

Dì cưu mang đùm bọc cháu nên người

Nhặt từng đồng chắt chiu hạt cơm rơi

Nuôi gà lợn bán mớ rau chục trứng

Bao vất vả một đời luôn chịu đựng

Dì lo toan chẳng quản ngại nhọc nhằn

Thương cháu khờ cảnh côi cút khó khăn

Dì thay mẹ chở che cho chúng cháu

Em ngốc nghếch không nghe lời dạy bảo

Để dì buồn ... Cháu biết phải làm sao

Chiều nghe tin lòng đau đớn nghẹn ngào

Dòng lệ bỗng dâng trào trên khóe mắt

Không hiểu biết nên thường hay chấp nhặt

Khiến mọi người phải lo lắng bảo ban

Dì bao dung tựa núi thẳm non ngàn

Sao kể hết công ơn như trời bể

Nghe dì bảo từ nay tao mặc kệ

Khiến cháu buồn nước mắt cứ tuôn rơi

Suốt bao năm không có mẹ trong đời

Cháu đã được bàn tay dì nâng đỡ

Ơn sâu nặng cháu cả đời ghi nhớ

Chẳng bao giờ trả hết được dì ơi!

Đặng Hà Thi