Trường ca viết về ông Kim Ngọc, cha đẻ của Khoán 10
1.Tiếng kẻng
Tiếng kẻng ngân dài như cái đói triền miên
Miền Cổ tích mặt trời lên cũng muộn
Treo vỏ quả bom làm hiệu lệnh
Tiếng kẻng ngân như tiếng thở dài
Đó là thứ âm thanh khi bị dính dùi
Gọi người đi ngó bảng lúc ban mai
Bảng cũng là cái dùi giáng xuống đầu ai
Nghuệch ngoạc bàn tay ông đội trưởng
Cuốc hay cày có tên là ra ruộng
Cứ theo như cái bảng mà làm
Cứ thế bao năm cả xóm cả làng
Ra ruộng ra đồng theo tiếng kẻng
Chó chạy hở đuôi suốt một thời dong công phóng điểm
Cây lúa cây ngô cũng đói lả như người
Cha chung không ai khóc, chẳng ai cười
Mà biết cười ai khi người nào cũng mếu
Theo tiếng kẻng ra đồng trong thất thểu
Thừa người làm chỉ thiếu mỗi người lo
Trên cánh đồng chưa chia khoảnh chia ô
Trâu cắt lượt
Người làm theo tiếng kẻng
Cứ theo như tiếng kẻng mà làm
Cứ thế bao năm cả xóm cả làng
Không cần biết một công bao lạng thóc
Cứ vui vẻ dập dìu là hợp tác
Hợp tác mà, riêng rẽ nói ai nghe
Hình như ông Kim Ngọc sắp về
Ông Kim Ngọc đang xắn quần lội ruộng
Chủ nhiệm nói qua lời ông đội trưởng
Đội trưởng nói thay lời ông chủ nhiệm
Kim Ngọc rinh ran chuyện của cả làng Hùng
Hợp tác mà, tất cả đều chung
Chung như bánh xà phòng đưa quanh giếng
Chung đến nỗi va đầu vào tiếng kẻng
Mới biết là tiếng kẻng của làng bên
Cứ thế bao năm xóm dưới làng trên
Cây lúa đơm bông vào nhà ông chủ nhiệm
Cây lúa đơm bông vào nhà ông đội trưởng
Bắc chõ nghe hơi biết đâu người đặt chuyện
Chủ nhiệm và đội trưởng cũng toàn rơm
Thấy cái gì không thấy ở nồi cơm
Thương mẹ ra vườn tôi hái ổi
Vườn cũng chỉ toàn những quả ổi ương ?!
Miền Cổ tích mặt trời lên cũng muộn
Treo vỏ quả bom làm hiệu lệnh
Tiếng kẻng ngân như tiếng thở dài
Đó là thứ âm thanh khi bị dính dùi
Gọi người đi ngó bảng lúc ban mai
Bảng cũng là cái dùi giáng xuống đầu ai
Nghuệch ngoạc bàn tay ông đội trưởng
Cuốc hay cày có tên là ra ruộng
Cứ theo như cái bảng mà làm
Cứ thế bao năm cả xóm cả làng
Ra ruộng ra đồng theo tiếng kẻng
Chó chạy hở đuôi suốt một thời dong công phóng điểm
Cây lúa cây ngô cũng đói lả như người
Cha chung không ai khóc, chẳng ai cười
Mà biết cười ai khi người nào cũng mếu
Theo tiếng kẻng ra đồng trong thất thểu
Thừa người làm chỉ thiếu mỗi người lo
Trên cánh đồng chưa chia khoảnh chia ô
Trâu cắt lượt
Người làm theo tiếng kẻng
Cứ theo như tiếng kẻng mà làm
Cứ thế bao năm cả xóm cả làng
Không cần biết một công bao lạng thóc
Cứ vui vẻ dập dìu là hợp tác
Hợp tác mà, riêng rẽ nói ai nghe
Hình như ông Kim Ngọc sắp về
Ông Kim Ngọc đang xắn quần lội ruộng
Chủ nhiệm nói qua lời ông đội trưởng
Đội trưởng nói thay lời ông chủ nhiệm
Kim Ngọc rinh ran chuyện của cả làng Hùng
Hợp tác mà, tất cả đều chung
Chung như bánh xà phòng đưa quanh giếng
Chung đến nỗi va đầu vào tiếng kẻng
Mới biết là tiếng kẻng của làng bên
Cứ thế bao năm xóm dưới làng trên
Cây lúa đơm bông vào nhà ông chủ nhiệm
Cây lúa đơm bông vào nhà ông đội trưởng
Bắc chõ nghe hơi biết đâu người đặt chuyện
Chủ nhiệm và đội trưởng cũng toàn rơm
Thấy cái gì không thấy ở nồi cơm
Thương mẹ ra vườn tôi hái ổi
Vườn cũng chỉ toàn những quả ổi ương ?!
2.Gặp gỡ
Không ngày nào không có tiếng bom
Cây lúa trổ đòng theo tiếng súng
Làng dốc hết đàn ông ra mặt trận
Đồng chỉ toàn đàn bà đi sớm về trưa
Những người đàn bà đi lui trong mưa
Lui quanh bốn góc bờ không còn lui được nữa
Chiếc nón lật qua tay không vì mưa vì gió
Chân vướng vào rơm rạ chính mình thôi
Quên mất cả tiếng cười
Trên cánh đồng dập dìu hợp tác
Họ cấy hái quanh năm không mùa gặt
Nghiêng bồ về phía Trường Sơn
Nghiêng bồ về phía có tiếng bom
Bom ném xuống mảnh vườn
Bom nằm ngay dưới chân rảnh mạ
Khẩu súng trường ghếnh nòng trên nón lá
Họ cũng là người lính xung phong
Gổng đon mạ ra đồng
Họ gổng cả nỗi lo thời trận mạc
Riêng lắm những nỗi đau trên cánh đồng hợp tác
Đánh trận hợp đồng không binh chủng đàn ông
Đồng chỉ toàn đàn bà cúi mặt chổng mông
Đồng chỉ toàn đàn bà tiến vào bốn góc
Cuộc chiến nào cũng bắt đầu từ hạt thóc
Những người đàn bà đổ thóc vào xay
Quên đi một ngày không có đàn ông cày cuốc
Để lại đón một ngày không đàn ông đi trước
Họ ra đồng có khẩu súng quàng vai
Khẩu súng thì dài
Cái vai tròn hõm xuống
Họ như là quả bom trong ruộng
Những đêm mưa gió một mình
Đâu chỉ ngoài mặt trận chồng con họ hy sinh
Những người đàn bà quên mình là đàn bà khi nhà giột
Họ cũng như chồng con không toan tính điều gì hơn thiệt
Chỉ biết là chiến tranh đang cần thóc, cần người
Dốc sức cho Trưing Sơn, họ phải gồng mình lên trong đạn xé bom vùi
Họ là Vọng phu trên cánh đồng-mặt trận
Là lá chắn của chồng con
Là nỗi niềm mong ngóng đầy chịu đựng
Không có chịu đựng nào bằng những hạt thóc đem xay
Đồng chỉ toàn đàn bà mà thẳng tắp những đường cày
Đồng chỉ toàn đàn bà mà những người đàn ông không phải đói mềm
người vào chiến dịch
Chiến trường nhiều thử thách
Thử thách nơi ruộng đồng khốc liệt khác gì đâu
Những người đàn bà mưa nắng tựa vào nhau
Như nhánh lúa đứng bên nhánh lúa
Hạt thóc họ làm ra không chỉ tính bằng bao nhiêu mồ hôi, bao nhiêu tiếng
thở dài trong bão gió
Có lẽ, phải tính bằng máu của cả những nghìn năm
Toàn đàn bà trên những cánh đồng
Làm những việc của đàn ông, đàn ông làm còn khó
Họ là một nửa của Trường sơn
Là Trường Sơn của Trường Sơn khốc liệt
Đồng chỉ toàn đàn bà mà đồng thành vựa thóc
Đồng chỉ toàn đàn bà mà khẩu súng vẫn cứ chĩa nòng lên
Chỉ có điều những năm tháng ấy, dù đã đổ thóc vào xay suốt cả đêm
Những chiếc cối mòn răng vẫn cứ ù ù quay khi hết thóc
Nghĩ về họ, tôi lại hay nghĩ về Kim Ngọc
Người đã đứng về phía những người đàn bà trên cánh đồng cực nhọc
Quần quật quanh năm trong rất nhiều áp lực
Nghiêng bồ cho những người đàn ông đi giữ đất
Kim Ngọc đã gieo vào cây lúa một cây lúa khác
Gieo vào họ một niềm tin
Pha lê cũng chỉ từ hạt cát
Hao khuyết sẽ tròn đầy qua mỗi tối trăng lên
Không có đàn ông không phải là đã hết
Những mộng mơ qua một ánh đèn
Đổ hạt thóc vào xay mới biết
Nới cái vòng quanh cối thì con gà sẽ không nhảy vào thêm
Thức trắng bao đêm nên ông hiểu thế nào là đêm trắng, đêm đen
Con dế, con giun rỉ rên trong bãi cỏ
Mưa dầm dề trên tàu cọ
Lê thê như câu cú lạc đề
Chấm câu không đúng chỗ
Thức trắng bao đêm nên ông biết thế nào là không ngủ
Những quầng thâm quanh mắt nói điều gì
Con đom đóm trong đêm tự đốt mình lên để tìm lấy đường đi
Cho ông thức nỗi chập chờn đâu đó
Và ông chợt nhận ra trong cái vỏ
Quả bom rỗng không treo một nỗi rùng mình
Thương những người đàn bà đổ thóc vào xay, vẫn phải thường trở dậy
trước bình minh
Lo nhóm bếp chuẩn bị đôi quang giành ra ruộng
Quặn thắt những ban mai khi cúi xuống
Trong khuya khoắt tiếng gà như không tưởng
Ông nghe...
Cây lúa trổ đòng theo tiếng súng
Làng dốc hết đàn ông ra mặt trận
Đồng chỉ toàn đàn bà đi sớm về trưa
Những người đàn bà đi lui trong mưa
Lui quanh bốn góc bờ không còn lui được nữa
Chiếc nón lật qua tay không vì mưa vì gió
Chân vướng vào rơm rạ chính mình thôi
Quên mất cả tiếng cười
Trên cánh đồng dập dìu hợp tác
Họ cấy hái quanh năm không mùa gặt
Nghiêng bồ về phía Trường Sơn
Nghiêng bồ về phía có tiếng bom
Bom ném xuống mảnh vườn
Bom nằm ngay dưới chân rảnh mạ
Khẩu súng trường ghếnh nòng trên nón lá
Họ cũng là người lính xung phong
Gổng đon mạ ra đồng
Họ gổng cả nỗi lo thời trận mạc
Riêng lắm những nỗi đau trên cánh đồng hợp tác
Đánh trận hợp đồng không binh chủng đàn ông
Đồng chỉ toàn đàn bà cúi mặt chổng mông
Đồng chỉ toàn đàn bà tiến vào bốn góc
Cuộc chiến nào cũng bắt đầu từ hạt thóc
Những người đàn bà đổ thóc vào xay
Quên đi một ngày không có đàn ông cày cuốc
Để lại đón một ngày không đàn ông đi trước
Họ ra đồng có khẩu súng quàng vai
Khẩu súng thì dài
Cái vai tròn hõm xuống
Họ như là quả bom trong ruộng
Những đêm mưa gió một mình
Đâu chỉ ngoài mặt trận chồng con họ hy sinh
Những người đàn bà quên mình là đàn bà khi nhà giột
Họ cũng như chồng con không toan tính điều gì hơn thiệt
Chỉ biết là chiến tranh đang cần thóc, cần người
Dốc sức cho Trưing Sơn, họ phải gồng mình lên trong đạn xé bom vùi
Họ là Vọng phu trên cánh đồng-mặt trận
Là lá chắn của chồng con
Là nỗi niềm mong ngóng đầy chịu đựng
Không có chịu đựng nào bằng những hạt thóc đem xay
Đồng chỉ toàn đàn bà mà thẳng tắp những đường cày
Đồng chỉ toàn đàn bà mà những người đàn ông không phải đói mềm
người vào chiến dịch
Chiến trường nhiều thử thách
Thử thách nơi ruộng đồng khốc liệt khác gì đâu
Những người đàn bà mưa nắng tựa vào nhau
Như nhánh lúa đứng bên nhánh lúa
Hạt thóc họ làm ra không chỉ tính bằng bao nhiêu mồ hôi, bao nhiêu tiếng
thở dài trong bão gió
Có lẽ, phải tính bằng máu của cả những nghìn năm
Toàn đàn bà trên những cánh đồng
Làm những việc của đàn ông, đàn ông làm còn khó
Họ là một nửa của Trường sơn
Là Trường Sơn của Trường Sơn khốc liệt
Đồng chỉ toàn đàn bà mà đồng thành vựa thóc
Đồng chỉ toàn đàn bà mà khẩu súng vẫn cứ chĩa nòng lên
Chỉ có điều những năm tháng ấy, dù đã đổ thóc vào xay suốt cả đêm
Những chiếc cối mòn răng vẫn cứ ù ù quay khi hết thóc
Nghĩ về họ, tôi lại hay nghĩ về Kim Ngọc
Người đã đứng về phía những người đàn bà trên cánh đồng cực nhọc
Quần quật quanh năm trong rất nhiều áp lực
Nghiêng bồ cho những người đàn ông đi giữ đất
Kim Ngọc đã gieo vào cây lúa một cây lúa khác
Gieo vào họ một niềm tin
Pha lê cũng chỉ từ hạt cát
Hao khuyết sẽ tròn đầy qua mỗi tối trăng lên
Không có đàn ông không phải là đã hết
Những mộng mơ qua một ánh đèn
Đổ hạt thóc vào xay mới biết
Nới cái vòng quanh cối thì con gà sẽ không nhảy vào thêm
Thức trắng bao đêm nên ông hiểu thế nào là đêm trắng, đêm đen
Con dế, con giun rỉ rên trong bãi cỏ
Mưa dầm dề trên tàu cọ
Lê thê như câu cú lạc đề
Chấm câu không đúng chỗ
Thức trắng bao đêm nên ông biết thế nào là không ngủ
Những quầng thâm quanh mắt nói điều gì
Con đom đóm trong đêm tự đốt mình lên để tìm lấy đường đi
Cho ông thức nỗi chập chờn đâu đó
Và ông chợt nhận ra trong cái vỏ
Quả bom rỗng không treo một nỗi rùng mình
Thương những người đàn bà đổ thóc vào xay, vẫn phải thường trở dậy
trước bình minh
Lo nhóm bếp chuẩn bị đôi quang giành ra ruộng
Quặn thắt những ban mai khi cúi xuống
Trong khuya khoắt tiếng gà như không tưởng
Ông nghe...
3. Lời thưa
Từ thủa ruộng ra đi
Quay trở về thửa ruộng
Vẫn con trâu quanh cái cọc xoay tròn
Bãi không còn một lá cỏ non
Cạp đất đỏ lòm hai cái lợi
Cạp đất vẫn chỉ là cái cọc tre nhô đầu trên bãi sỏi
Nhìn con trâu hai mắt đỏ lòm
Nghĩ đến những phận người đâu đó
Những phận người tã ra như tàu cọ
Trơ ra như cái chổi cùn mòn
Ông nghĩ về những hạt thóc trong rơm
Sợi dây thừng và cái cọc
Ông nghĩ về những người đàn bà trên cánh đồng thưa vắng đàn ông lo làm
ra hạt thóc
Cả đời quẩn quanh trong cái bếp
Chỉ khói là nhiều, khói cay cả làng quê
Có ra biển mới biết là khuất lắm vòm tre
Có ở vòm tre mới biết là con trâu ngứa mắt
Chẳng lẽ mình cứ mãi là con trâu xoay tròn quanh cái cọc
Là mối cởi, lần từ bao nút thắt
Ông là tiếng kẻng vượt ra ngoài cái vỏ quả bom
Trên cánh đồng nhiều rơm
Ông cúi xuống và nhặt lên hòn đất
Hòn đất nói với ông rằng, không phải tại đất đâu
Vạch khóm lúa tìm sâu
Khóm lúa nói với ông rằng, cũng không hẳn tại sâu
Hãy hỏi người trồng lúa
Ngẩng đầu nhìn bạt ngàn những cỏ
Cỏ nói rằng, cao hơn lúa, chẳng tại tôi
Gặp những người nông dân đang đầm đìa mồ hôi
Chưa kịp hỏi thì mặt trời đã tắt
Cánh đồng dần mờ mịt tối om
Ra khỏi ruộng lần đường
Đến với thừa ruộng khác
Thửa ruộng khác cũng thưa rằng, không phải tại ruộng đâu
Loam nhoam bốn góc bờ đừng có hỏi con trâu
Không biết con cò không có tội
Đường ra ruộng ngàn đời đi một lối
Đi lòng vòng trong những bước chân nhau
Trở về vấp phải cái cọc trâu
Cái cọc vẫn mấy vòng chạc cuốn
Cúi xuống và nhìn ra thửa ruộng
Bốn góc bờ như con dấu vuông
Đi ra từ rạ từ rơm
Trở về có biết lối mòn ở đâu
Đất buồn đất nói mấy câu
Nới thêm vòng chạc con trâu đỡ cùn
Cây thông dưới vực cũng lùn
Cỏ trên đỉnh núi bóng chùm cả quê
Lách mình qua đá qua khe
Mới thành biển lớn mới về được non
Cúi đầu qua lối cửa con
Mới ra được ngõ có đường mà đi...
Quay trở về thửa ruộng
Vẫn con trâu quanh cái cọc xoay tròn
Bãi không còn một lá cỏ non
Cạp đất đỏ lòm hai cái lợi
Cạp đất vẫn chỉ là cái cọc tre nhô đầu trên bãi sỏi
Nhìn con trâu hai mắt đỏ lòm
Nghĩ đến những phận người đâu đó
Những phận người tã ra như tàu cọ
Trơ ra như cái chổi cùn mòn
Ông nghĩ về những hạt thóc trong rơm
Sợi dây thừng và cái cọc
Ông nghĩ về những người đàn bà trên cánh đồng thưa vắng đàn ông lo làm
ra hạt thóc
Cả đời quẩn quanh trong cái bếp
Chỉ khói là nhiều, khói cay cả làng quê
Có ra biển mới biết là khuất lắm vòm tre
Có ở vòm tre mới biết là con trâu ngứa mắt
Chẳng lẽ mình cứ mãi là con trâu xoay tròn quanh cái cọc
Là mối cởi, lần từ bao nút thắt
Ông là tiếng kẻng vượt ra ngoài cái vỏ quả bom
Trên cánh đồng nhiều rơm
Ông cúi xuống và nhặt lên hòn đất
Hòn đất nói với ông rằng, không phải tại đất đâu
Vạch khóm lúa tìm sâu
Khóm lúa nói với ông rằng, cũng không hẳn tại sâu
Hãy hỏi người trồng lúa
Ngẩng đầu nhìn bạt ngàn những cỏ
Cỏ nói rằng, cao hơn lúa, chẳng tại tôi
Gặp những người nông dân đang đầm đìa mồ hôi
Chưa kịp hỏi thì mặt trời đã tắt
Cánh đồng dần mờ mịt tối om
Ra khỏi ruộng lần đường
Đến với thừa ruộng khác
Thửa ruộng khác cũng thưa rằng, không phải tại ruộng đâu
Loam nhoam bốn góc bờ đừng có hỏi con trâu
Không biết con cò không có tội
Đường ra ruộng ngàn đời đi một lối
Đi lòng vòng trong những bước chân nhau
Trở về vấp phải cái cọc trâu
Cái cọc vẫn mấy vòng chạc cuốn
Cúi xuống và nhìn ra thửa ruộng
Bốn góc bờ như con dấu vuông
Đi ra từ rạ từ rơm
Trở về có biết lối mòn ở đâu
Đất buồn đất nói mấy câu
Nới thêm vòng chạc con trâu đỡ cùn
Cây thông dưới vực cũng lùn
Cỏ trên đỉnh núi bóng chùm cả quê
Lách mình qua đá qua khe
Mới thành biển lớn mới về được non
Cúi đầu qua lối cửa con
Mới ra được ngõ có đường mà đi...
4. Thao thức
Trên cánh đồng ngủ vùi tầm tã gió sương
Nắng không đủ cho bình minh thức dậy
Trong khuya khoắt một mình ông ở đấy
Ý nghĩ như đường cày lật úp những thói quen
Đèn còn không sáng được dưới chân đèn
Viên phấn không bao giờ là xã viên của tiếng kẻng
Giữa bao nhiêu cái tên, vẫn tên của từng người trên cái bảng
Không thể có hai người một rảnh mạ trên tay ?
Lật dưới lên trên ngửa mặt đường cày
Chung thửa ruộng, lúa mỗi bông mỗi khác
Riêng rẽ lắm dẫu đang cùng hợp tác
Lúa cùng bông chưa chắc hạt cùng vàng
Quần quật quanh năm vẫn nghèo đói cả làng
Cúi mặt xuống đồng mà đồng quay mặt
Đau cái cảnh cha chung không ai khóc
Con trâu gầy không cỏ, ông đau ?!
Chết đói hết cả thôi, câu nói ở đâu
Cứ xoáy mãi trong đầu như viên đạn
Khao khát của người cày như ruộng hạn
Thức khi người khác ngủ có gì sai ?
Không thức làm sao biết được đêm dài
Không thức làm sao biết được người đang ngủ
Không thức làm sao biết được ngoài ruộng lúa
Ếch nhái uôm oam nhức cả bàn thờ
Thức trong đêm ý thức gieo mùa
Đạp vỏ trấu chui ra mới trở thành cây lúa
Muốn chui ra phải cựa mình làm vỡ
Lỏi một đường cày là cuốc bở tay ai ?
Đủng đỉnh mãi như cái cuốc đủng đỉnh trên vai
Không chết ai nên chẳng ai phải vội
Ông đau cái nỗi đau của góc bờ bị lỏi
Chống cuốc nhìn trời cũng như nổ vai trâu
Đáng một buổi, mất cả ngày hôm sau
Nhấc được cái sòng lên đã quá trưa, cạn nước
Trăm công cấy không làm ai sốt ruột
Vạn công cày như thể một công thôi
Dám nghĩ dám làm sao gọi khoán “chui”
Ruộng nộp sản, chui lủi gì không khoán
Thao thức mãi mà trời không chịu sáng
Ngửa mặt ngàn đời thửa ruộng khác gì ông ?
Có nôn nóng gì đâu cây lúa trên đồng
Đẻ nhánh đơm bông không có gì khác cả
Sương gió vẫn như xưa, như xưa từng rảnh mạ
Có khác chăng là ở cách nhìn ?
Trên cánh đồng ngủ vùi bao ánh mắt, quả tim
Ông thao thức tìm đường cho hạt thóc
Là cha đẻ của khoán 10 –Kim Ngọc
Là con của người cày hiểu đường cày khó nhọc
Là Tá điền nên ông hiểu nông dân
Không dám làm ban ngày thì đợi lúc trăng lên
Đau lắm chứ, người cày như kẻ trộm
Đau lắm chứ, kết bè trong tư tưởng
Cầm lái chèo đò mà bị lũ xô ?!
Có thể là cách nghĩ của ông lúc bấy giờ
Cách làm của ông lúc bấy giờ chưa phải lúc
Khi tất cả giương cao cờ hợp tác
Khoán hộ là đi chệch đường ray
Vác trên vai hay ở dưới ruộng lầy
Chỉ một hướng mũi cày không khoan nhượng
Có làm trộm làm chui mới mong còn được hưởng
Ông trở thành cứu cánh của nông dân
Làm trộm làm chui mới có được miếng ăn
Mới hết cảnh kéo cày như ở đợ
Đau lắm chứ trên cánh đồng trăm chủ
Ruộng nhà mình mà dao ai cầm chuôi
Thức cho mọi người không rẻ rúng giọt mồ hôi
Nôn nóng lắm lại bảo người nôn nóng
Như lưỡi cày chỉ một đường đi thẳng
Nhấc khỏi bờ sang ruộng khác cũng vì ai
Nhấc khỏi bờ sang ruộng khác có gì sai
Khi lắm lúc cái sai được nhân danh là cái đúng
Đất thì đặc mà trời cao trống rỗng
Nghĩ về ông, tôi nghĩ về giọt mưa
Những giọt mưa cho khô khát nên mùa
Nối trời đất không cần dây với nhợ
Nghĩ về ông, tôi nghĩ về cây lúa
Nghĩ về ông, tôi nghĩ đến đường cày...
Nắng không đủ cho bình minh thức dậy
Trong khuya khoắt một mình ông ở đấy
Ý nghĩ như đường cày lật úp những thói quen
Đèn còn không sáng được dưới chân đèn
Viên phấn không bao giờ là xã viên của tiếng kẻng
Giữa bao nhiêu cái tên, vẫn tên của từng người trên cái bảng
Không thể có hai người một rảnh mạ trên tay ?
Lật dưới lên trên ngửa mặt đường cày
Chung thửa ruộng, lúa mỗi bông mỗi khác
Riêng rẽ lắm dẫu đang cùng hợp tác
Lúa cùng bông chưa chắc hạt cùng vàng
Quần quật quanh năm vẫn nghèo đói cả làng
Cúi mặt xuống đồng mà đồng quay mặt
Đau cái cảnh cha chung không ai khóc
Con trâu gầy không cỏ, ông đau ?!
Chết đói hết cả thôi, câu nói ở đâu
Cứ xoáy mãi trong đầu như viên đạn
Khao khát của người cày như ruộng hạn
Thức khi người khác ngủ có gì sai ?
Không thức làm sao biết được đêm dài
Không thức làm sao biết được người đang ngủ
Không thức làm sao biết được ngoài ruộng lúa
Ếch nhái uôm oam nhức cả bàn thờ
Thức trong đêm ý thức gieo mùa
Đạp vỏ trấu chui ra mới trở thành cây lúa
Muốn chui ra phải cựa mình làm vỡ
Lỏi một đường cày là cuốc bở tay ai ?
Đủng đỉnh mãi như cái cuốc đủng đỉnh trên vai
Không chết ai nên chẳng ai phải vội
Ông đau cái nỗi đau của góc bờ bị lỏi
Chống cuốc nhìn trời cũng như nổ vai trâu
Đáng một buổi, mất cả ngày hôm sau
Nhấc được cái sòng lên đã quá trưa, cạn nước
Trăm công cấy không làm ai sốt ruột
Vạn công cày như thể một công thôi
Dám nghĩ dám làm sao gọi khoán “chui”
Ruộng nộp sản, chui lủi gì không khoán
Thao thức mãi mà trời không chịu sáng
Ngửa mặt ngàn đời thửa ruộng khác gì ông ?
Có nôn nóng gì đâu cây lúa trên đồng
Đẻ nhánh đơm bông không có gì khác cả
Sương gió vẫn như xưa, như xưa từng rảnh mạ
Có khác chăng là ở cách nhìn ?
Trên cánh đồng ngủ vùi bao ánh mắt, quả tim
Ông thao thức tìm đường cho hạt thóc
Là cha đẻ của khoán 10 –Kim Ngọc
Là con của người cày hiểu đường cày khó nhọc
Là Tá điền nên ông hiểu nông dân
Không dám làm ban ngày thì đợi lúc trăng lên
Đau lắm chứ, người cày như kẻ trộm
Đau lắm chứ, kết bè trong tư tưởng
Cầm lái chèo đò mà bị lũ xô ?!
Có thể là cách nghĩ của ông lúc bấy giờ
Cách làm của ông lúc bấy giờ chưa phải lúc
Khi tất cả giương cao cờ hợp tác
Khoán hộ là đi chệch đường ray
Vác trên vai hay ở dưới ruộng lầy
Chỉ một hướng mũi cày không khoan nhượng
Có làm trộm làm chui mới mong còn được hưởng
Ông trở thành cứu cánh của nông dân
Làm trộm làm chui mới có được miếng ăn
Mới hết cảnh kéo cày như ở đợ
Đau lắm chứ trên cánh đồng trăm chủ
Ruộng nhà mình mà dao ai cầm chuôi
Thức cho mọi người không rẻ rúng giọt mồ hôi
Nôn nóng lắm lại bảo người nôn nóng
Như lưỡi cày chỉ một đường đi thẳng
Nhấc khỏi bờ sang ruộng khác cũng vì ai
Nhấc khỏi bờ sang ruộng khác có gì sai
Khi lắm lúc cái sai được nhân danh là cái đúng
Đất thì đặc mà trời cao trống rỗng
Nghĩ về ông, tôi nghĩ về giọt mưa
Những giọt mưa cho khô khát nên mùa
Nối trời đất không cần dây với nhợ
Nghĩ về ông, tôi nghĩ về cây lúa
Nghĩ về ông, tôi nghĩ đến đường cày...
5. Đường cày và hạt thóc
Rừng bắt đầu từ một cây
Biển bắt đầu từ một giọt nước
Để kéo được con thuyền mắc cạn khỏi bãi cát
Đám đông, từng người một phải khỏe
Mấu chốt của vấn đề khoán hộ chính là đây!
Dưới gốc đa lõm xuống vũng trâu đằm
Không có con đường cho cái chạc
Đứng ở đó nhìn sang Đầm Vạc
Thấy con cò bay ngược hướng ca dao
Con cò như thân phận đồng bào
Chấp chới mom sông mò cái bóng
Mẹ tôi đấy, nắng mưa đang đánh võng
Gió trên đồng xô mẹ xuống bùn đen
Thương mẹ, tôi chỉ biết đứng nhìn
Cây lúa vịn vào đâu để sống
Chồng lợp những đường cày trên ruộng
Mẹ vẫn lẻ loi thân cò
Đầm Vạc mùa mưa không có con đò
Rạ rơm nhiều khói quẩn
Mẹ cũng như con cò trong bụi rậm
Như con tép, con tôm trong cỏ quẩn
Làm thế nào để ra khỏi vành nơm
Làm thế nào để có được bát cơm
Hy vọng có một ngày cho mẹ
Có một người từ bùn đất bước ra
Từ ngột ngạt bước ra
Như gió mát
Như đường cày
Xé toang lớp đất ý nghĩ cũ
Xé toang lối mòn cách làm cũ
Với những người bảo thủ
Ông là kẻ phá phách
Với những vuông vắn như viên gạch
Ông là cái gai
Là Bí thư Tỉnh ủy,
Đi nhiều nơi
Nghe được ở nhiều người
Nơi nào
Chả những tiếng kêu trời như mẹ
Nơi nào
Chả những tiếng thở dài như mẹ
Nếu không làm được gì, ai biết ông là ai
Làm được nhiều, làm không sợ mình sai
Có ai còn ngờ gì, Kim Ngọc
Là hàng xóm tốt bụng của nhà tôi bên Đầm Vạc
Đã có lần tôi nghe được từ ông
Bà Hải à, tôi vừa nghĩ ra một cách làm
Buổi sáng, không còn phải lo đi ngó bảng
Buổi chiều, không còn phải đợi chia rơm
Cấy lúa hay trồng ngô trên thửa ruộng của mình
Người nông dân được toàn quyền quyết định
Bà có biết nước sông công lính
Cứ làm như bây giờ, no ấm được còn lâu
Bà Hải à, bà có biết vì sao
Tôi chưa dám đưa ra bàn ở tỉnh
Chiến trường đang cần gạo, cần người nên phải tính
Nhưng dứt khoán phải làm, vừa làm vừa điều chỉnh
Bà cứ yên tâm, bảo hàng xóm cùng làm
Nếu làm tốt, tôi tin hết nghèo đói cả làng
Chỉ sau vài vụ khoán !?
Nghe ông nói đêm trở dần về sáng
Một tiếng gà khuya thức dậy cả vùng đồi
Nôn nóng gì đâu thức trước mặt trời
Lo cho nồi cơm của mọi nhà mà dậy trước
Người như ông, chỉ có thể là người tốt
Dù ông không cãi được cách dàn hàng
Đường cày không đi ngang
Không đò dọc không thể nào ra biển
Ông là khoảng trời chưa ai biết đến
Là vì sao mới mọc giữa vòm trời
Là hàng xóm nhà tôi
Ông Bí thư Tỉnh ủy
Cuối mỗi buổi chiều về, những ngày được nghỉ
Vẫn thường sang nhà chơi cho viên thuốc dạ dày
Bà Hải à như vẫn ở đâu đây...
Tâm sáng lòng trong ông Kim Ngọc
Gieo hạt thóc trên đồng cho những người như mẹ tôi được gặt
Ông gặt ở chân trời sấm chớp cách lặng im...
Biển bắt đầu từ một giọt nước
Để kéo được con thuyền mắc cạn khỏi bãi cát
Đám đông, từng người một phải khỏe
Mấu chốt của vấn đề khoán hộ chính là đây!
Dưới gốc đa lõm xuống vũng trâu đằm
Không có con đường cho cái chạc
Đứng ở đó nhìn sang Đầm Vạc
Thấy con cò bay ngược hướng ca dao
Con cò như thân phận đồng bào
Chấp chới mom sông mò cái bóng
Mẹ tôi đấy, nắng mưa đang đánh võng
Gió trên đồng xô mẹ xuống bùn đen
Thương mẹ, tôi chỉ biết đứng nhìn
Cây lúa vịn vào đâu để sống
Chồng lợp những đường cày trên ruộng
Mẹ vẫn lẻ loi thân cò
Đầm Vạc mùa mưa không có con đò
Rạ rơm nhiều khói quẩn
Mẹ cũng như con cò trong bụi rậm
Như con tép, con tôm trong cỏ quẩn
Làm thế nào để ra khỏi vành nơm
Làm thế nào để có được bát cơm
Hy vọng có một ngày cho mẹ
Có một người từ bùn đất bước ra
Từ ngột ngạt bước ra
Như gió mát
Như đường cày
Xé toang lớp đất ý nghĩ cũ
Xé toang lối mòn cách làm cũ
Với những người bảo thủ
Ông là kẻ phá phách
Với những vuông vắn như viên gạch
Ông là cái gai
Là Bí thư Tỉnh ủy,
Đi nhiều nơi
Nghe được ở nhiều người
Nơi nào
Chả những tiếng kêu trời như mẹ
Nơi nào
Chả những tiếng thở dài như mẹ
Nếu không làm được gì, ai biết ông là ai
Làm được nhiều, làm không sợ mình sai
Có ai còn ngờ gì, Kim Ngọc
Là hàng xóm tốt bụng của nhà tôi bên Đầm Vạc
Đã có lần tôi nghe được từ ông
Bà Hải à, tôi vừa nghĩ ra một cách làm
Buổi sáng, không còn phải lo đi ngó bảng
Buổi chiều, không còn phải đợi chia rơm
Cấy lúa hay trồng ngô trên thửa ruộng của mình
Người nông dân được toàn quyền quyết định
Bà có biết nước sông công lính
Cứ làm như bây giờ, no ấm được còn lâu
Bà Hải à, bà có biết vì sao
Tôi chưa dám đưa ra bàn ở tỉnh
Chiến trường đang cần gạo, cần người nên phải tính
Nhưng dứt khoán phải làm, vừa làm vừa điều chỉnh
Bà cứ yên tâm, bảo hàng xóm cùng làm
Nếu làm tốt, tôi tin hết nghèo đói cả làng
Chỉ sau vài vụ khoán !?
Nghe ông nói đêm trở dần về sáng
Một tiếng gà khuya thức dậy cả vùng đồi
Nôn nóng gì đâu thức trước mặt trời
Lo cho nồi cơm của mọi nhà mà dậy trước
Người như ông, chỉ có thể là người tốt
Dù ông không cãi được cách dàn hàng
Đường cày không đi ngang
Không đò dọc không thể nào ra biển
Ông là khoảng trời chưa ai biết đến
Là vì sao mới mọc giữa vòm trời
Là hàng xóm nhà tôi
Ông Bí thư Tỉnh ủy
Cuối mỗi buổi chiều về, những ngày được nghỉ
Vẫn thường sang nhà chơi cho viên thuốc dạ dày
Bà Hải à như vẫn ở đâu đây...
Tâm sáng lòng trong ông Kim Ngọc
Gieo hạt thóc trên đồng cho những người như mẹ tôi được gặt
Ông gặt ở chân trời sấm chớp cách lặng im...
6. Bàn tròn
Sinh ra từ bùn đất
Lớn lên từ bùn đất
Từ bùn đất đi ra Kim Ngọc hiểu đường cày
Đường cày
Cày lên sự im lặng
Cày lên hy vọng
Lật úp thói quen ngửa mặt trông trời
Mở ra trang sách đất
Viết tiếp mùa vụ khác
Đường cày như cái bút chẳng nằm im
Nếu lưỡi cuốc chỉ như là cái mỏ của con gà, con chim
Không xới lật được lên cái cần tìm nằm sâu trong đất
Thì đường cày là mũi tên
Dù có cản, gió không làm gì được
Cách nghĩ, cách làm của Kim Ngọc
Cũng như là mũi tên !
Đánh thức sự ngủ quên
Với đất
Không xới lật không tơi xốp
Không xới lật không màu mỡ
Không xới lật không mùa vụ
Đánh thức sự ngủ quên bằng xới lật
Cách nghĩ cách làm của ông
Như đường cày
Không bao giờ lùi lại rẽ ngang
Ông nghe được từ cái bàn bên cạnh
Vấp vào rơm rạ bờ đê
Ông nghe được từ hàng ghế bên kia
Tiếng của con bò và cái ách
Ông nghe được từ phía vòm tre
Tiếng con cuốc cuốc
Ông nghe được từ phía những ao đầm
Tiếng ếch nhái
Từ phía nghĩa trang nghe vọng lại
Giấc mơ con thuyền vỏ trấu nằm yên
Mang giấc mơ con thuyền
Ông học cách bơi của chèo lái
Cách mở của cánh buồm
Để đến với những cánh đồng
Bão trên từng hạt thóc
Đất Hai Bà là đất gốc
Cây lúa nghìn năm như cái cột cờ
Bỏ cây lúa là bỏ luôn làng mạc
Là đâu còn Đất Nước, Quê hương
Từ thuở Hùng Vương
Vua đã cấy cày
Vua đã cùng dân be bờ tát nước
Tiếng của lòng dân
Thao thức bao đêm ông nghe được
Hòn đất nói rằng:
Hãy nghe hòn đất nói năng
Người mà bỏ đất hàm răng chẳng còn
Đất màu mỡ, đất mỏi mòn
Đất như lòng mẹ cho con cả đời
Cho nông dân có được tiếng cười
Nhấc lưỡi cày lên cho khỏi vấp
Ông đã bị lưỡi cày của mùa trước vập vào chân
Bao nhiêu lần nằm vật ra giữa đồng
Trên cỏ vẫn chỉ là bãi chông
Dưới lưng vẫn quả bom chờ nổ
Càng giẫy giụa sợi dây càng thít cổ
Có là Tôn Ngộ không mới biết Phật không đùa
Ông cũng là Tôn Ngộ không bị nạn ở trong chùa
Vì không chịu nam mô theo tiếng mõ
Quen cái kiểu được đâu hay chớ
Nước đâu tự tràn bờ cho con cá trong ao
Tội là ông không chịu đứng trong rào
Tội là ông không chịu làm lá cỏ
Dưới bóng cây Thiên Tuế
Gọi là tội vì không ai chịu nghĩ...
Nôn nóng gì đâu chỉ tại cái đai vòng
Nghĩ về ông, tôi nghĩ đến cây lúa trên đồng
Nghĩ về ông, tôi nghĩ về cây tre mọc thẳng
Nghĩ về ông, tôi nghĩ về cây cọ nhiều gai
Nghĩ về ông, tôi hay nghĩ đến tiếng thở dài
Giọt nước mắt mẹ tôi
Cánh đồng Minh Nông mùa ngập
Và những hạt thóc giống của Vua Hùng
Lớn lên từ bùn đất
Từ bùn đất đi ra Kim Ngọc hiểu đường cày
Đường cày
Cày lên sự im lặng
Cày lên hy vọng
Lật úp thói quen ngửa mặt trông trời
Mở ra trang sách đất
Viết tiếp mùa vụ khác
Đường cày như cái bút chẳng nằm im
Nếu lưỡi cuốc chỉ như là cái mỏ của con gà, con chim
Không xới lật được lên cái cần tìm nằm sâu trong đất
Thì đường cày là mũi tên
Dù có cản, gió không làm gì được
Cách nghĩ, cách làm của Kim Ngọc
Cũng như là mũi tên !
Đánh thức sự ngủ quên
Với đất
Không xới lật không tơi xốp
Không xới lật không màu mỡ
Không xới lật không mùa vụ
Đánh thức sự ngủ quên bằng xới lật
Cách nghĩ cách làm của ông
Như đường cày
Không bao giờ lùi lại rẽ ngang
Ông nghe được từ cái bàn bên cạnh
Vấp vào rơm rạ bờ đê
Ông nghe được từ hàng ghế bên kia
Tiếng của con bò và cái ách
Ông nghe được từ phía vòm tre
Tiếng con cuốc cuốc
Ông nghe được từ phía những ao đầm
Tiếng ếch nhái
Từ phía nghĩa trang nghe vọng lại
Giấc mơ con thuyền vỏ trấu nằm yên
Mang giấc mơ con thuyền
Ông học cách bơi của chèo lái
Cách mở của cánh buồm
Để đến với những cánh đồng
Bão trên từng hạt thóc
Đất Hai Bà là đất gốc
Cây lúa nghìn năm như cái cột cờ
Bỏ cây lúa là bỏ luôn làng mạc
Là đâu còn Đất Nước, Quê hương
Từ thuở Hùng Vương
Vua đã cấy cày
Vua đã cùng dân be bờ tát nước
Tiếng của lòng dân
Thao thức bao đêm ông nghe được
Hòn đất nói rằng:
Hãy nghe hòn đất nói năng
Người mà bỏ đất hàm răng chẳng còn
Đất màu mỡ, đất mỏi mòn
Đất như lòng mẹ cho con cả đời
Cho nông dân có được tiếng cười
Nhấc lưỡi cày lên cho khỏi vấp
Ông đã bị lưỡi cày của mùa trước vập vào chân
Bao nhiêu lần nằm vật ra giữa đồng
Trên cỏ vẫn chỉ là bãi chông
Dưới lưng vẫn quả bom chờ nổ
Càng giẫy giụa sợi dây càng thít cổ
Có là Tôn Ngộ không mới biết Phật không đùa
Ông cũng là Tôn Ngộ không bị nạn ở trong chùa
Vì không chịu nam mô theo tiếng mõ
Quen cái kiểu được đâu hay chớ
Nước đâu tự tràn bờ cho con cá trong ao
Tội là ông không chịu đứng trong rào
Tội là ông không chịu làm lá cỏ
Dưới bóng cây Thiên Tuế
Gọi là tội vì không ai chịu nghĩ...
Nôn nóng gì đâu chỉ tại cái đai vòng
Nghĩ về ông, tôi nghĩ đến cây lúa trên đồng
Nghĩ về ông, tôi nghĩ về cây tre mọc thẳng
Nghĩ về ông, tôi nghĩ về cây cọ nhiều gai
Nghĩ về ông, tôi hay nghĩ đến tiếng thở dài
Giọt nước mắt mẹ tôi
Cánh đồng Minh Nông mùa ngập
Và những hạt thóc giống của Vua Hùng
7. Tiếng sấm
Là con của Đất Tổ cội nguồn
Ông biết lắm nỗi buồn của đất
Ông hiểu lắm nỗi đau không thành thật
Có như là cây lúa mới đơm bông
Nhưng cây lúa ở đâu, dù cấy hái trên đồng
Phóng điểm dong công vào câu hát
Dập dìu thế mà sao nghe rời rạc
Vui vẻ thế mà sao nhiều trói buộc
Không phải xã viên không có đất mà làm
Đồng như manh áo vá
Ruộng đi tắt, về ngang
Dốc cả xóm cả làng không đủ thuế
Đói thì gối phải bò, đầu phải nghĩ
Hiểu cho ông đã chẳng lạc đường
Lạc cả cách làm ăn nên mới khổ cội nguồn
Đục từ ở đầu nguồn sông làm sao chẳng đục
Đứng về phía người cày, ông nghĩ về hạt thóc
Hạt thóc lọt qua tay của những người cày
Vẫn là thửa ruộng xưa, vẫn trên cánh đồng này
Sao kẻ đói người no, chỗ được mùa chỗ mất
Viên gạch vỡ mọc mầm sân hợp tác
Cái mương không giọt nước chẳng ai lo
Đau nỗi đau cái ách cổ con bò
Ruộng được nước, con bò chưa đến lượt
Nắng đốt ở trong đầu, bão mưa tràn qua mặt
Ai bênh vực cho ông, hạt thóc vốn nặng chìm
Đau nỗi đau nghèo đói tự trong tim
Ông đau lắm nỗi đau nhìn cỏ lướt
Ông đau lắm nỗi đau của đất
Đói mà không và nổi miếng cơm
Vì thương dân ông thành kẻ sai đường
Đường không sẵn, nếu bàn chân chẳng bước
Trên cánh đồng có con bò bị buộc
Con bò đi trong những chữ 0 tròn
Đau cho ông cho đất Tổ cội nguồn
Năm tháng ấy rạ rơm cũng đói
Như con bò nhe cả lợi
Khác con bò hợp tác sẽ đem thui
Tội là ông đã dậy trước mặt trời
Đã thao thức khi người còn mơ ngủ
Tội là ông đã đứng về cây lúa
Không nghe theo lũ cỏ lấn ngang sườn
Hiểu cho ông đã chẳng lạc đường
Đã chẳng nói, chẳng làm như vốn đã...
Là cây lúa không ưa gì lũ cỏ
Thức khi người khác ngủ mới oan gia
Nhưng cũng may, năm tháng ấy chỉ là
Những năm tháng bây giờ không muốn nhớ
Ông đã cho con bò thêm lá cỏ
Con bò cho cánh đồng thêm hạt lúa
Hạt lúa cho người có lửa ở bên trong
Lấp ló đầu bờ nghe tiếng sấm trổ bông
Ông là tiếng sấm khi trời chưa có sấm
Ở phía ngọn đèn nên khó chịu cho đêm
Giữa bao cái cần yên
Yên dân là số một
Ông nhận bão về mình, ông như là cái cột
Là cánh buồm ngược gió, ngược dòng sông
Nghi án của một thời đã được ghi công
Trước những biện minh không cần lời bênh vực…
Tạc tượng ông và đường cày khó nhọc
Tôi tạc hình bông lúa trong tim
Ông biết lắm nỗi buồn của đất
Ông hiểu lắm nỗi đau không thành thật
Có như là cây lúa mới đơm bông
Nhưng cây lúa ở đâu, dù cấy hái trên đồng
Phóng điểm dong công vào câu hát
Dập dìu thế mà sao nghe rời rạc
Vui vẻ thế mà sao nhiều trói buộc
Không phải xã viên không có đất mà làm
Đồng như manh áo vá
Ruộng đi tắt, về ngang
Dốc cả xóm cả làng không đủ thuế
Đói thì gối phải bò, đầu phải nghĩ
Hiểu cho ông đã chẳng lạc đường
Lạc cả cách làm ăn nên mới khổ cội nguồn
Đục từ ở đầu nguồn sông làm sao chẳng đục
Đứng về phía người cày, ông nghĩ về hạt thóc
Hạt thóc lọt qua tay của những người cày
Vẫn là thửa ruộng xưa, vẫn trên cánh đồng này
Sao kẻ đói người no, chỗ được mùa chỗ mất
Viên gạch vỡ mọc mầm sân hợp tác
Cái mương không giọt nước chẳng ai lo
Đau nỗi đau cái ách cổ con bò
Ruộng được nước, con bò chưa đến lượt
Nắng đốt ở trong đầu, bão mưa tràn qua mặt
Ai bênh vực cho ông, hạt thóc vốn nặng chìm
Đau nỗi đau nghèo đói tự trong tim
Ông đau lắm nỗi đau nhìn cỏ lướt
Ông đau lắm nỗi đau của đất
Đói mà không và nổi miếng cơm
Vì thương dân ông thành kẻ sai đường
Đường không sẵn, nếu bàn chân chẳng bước
Trên cánh đồng có con bò bị buộc
Con bò đi trong những chữ 0 tròn
Đau cho ông cho đất Tổ cội nguồn
Năm tháng ấy rạ rơm cũng đói
Như con bò nhe cả lợi
Khác con bò hợp tác sẽ đem thui
Tội là ông đã dậy trước mặt trời
Đã thao thức khi người còn mơ ngủ
Tội là ông đã đứng về cây lúa
Không nghe theo lũ cỏ lấn ngang sườn
Hiểu cho ông đã chẳng lạc đường
Đã chẳng nói, chẳng làm như vốn đã...
Là cây lúa không ưa gì lũ cỏ
Thức khi người khác ngủ mới oan gia
Nhưng cũng may, năm tháng ấy chỉ là
Những năm tháng bây giờ không muốn nhớ
Ông đã cho con bò thêm lá cỏ
Con bò cho cánh đồng thêm hạt lúa
Hạt lúa cho người có lửa ở bên trong
Lấp ló đầu bờ nghe tiếng sấm trổ bông
Ông là tiếng sấm khi trời chưa có sấm
Ở phía ngọn đèn nên khó chịu cho đêm
Giữa bao cái cần yên
Yên dân là số một
Ông nhận bão về mình, ông như là cái cột
Là cánh buồm ngược gió, ngược dòng sông
Nghi án của một thời đã được ghi công
Trước những biện minh không cần lời bênh vực…
Tạc tượng ông và đường cày khó nhọc
Tôi tạc hình bông lúa trong tim
8. Tự vấn
Lịch sử có những trang khúc khuỷu chẳng bình thường
Như khúc khuỷu con đường đi đón Bác
9 lần Bác về thăm, có lần nào Kim Ngọc
Đã định nói câu gì nhưng lại thôi !?
Vì sao thôi, khi Bác hỏi từng người
Bên xưởng mộc, cây gỗ nào tốt nhất
Người từng dặn: "dụng nhân như dụng mộc"
Muốn có lát, lim các chú phải trồng rừng
Vì sao thôi, bao câu nói ngập ngừng
Qua cửa lớp phập phành ngay giữa phố
Qua cửa lớp tan hoang cây phượng đổ
Bác bảo, lớp trường như thế này, các chú liệu sao đây
Vì sao thôi, rừng không thể một cây
Thiếu gỗ, cột kèo tre cũng được
Các em nhỏ là ngày mai Đất Nước
Vì Đất Nước ngày mai Bác bảo phải trồng người
Lá khoai không hề đọng mặt trời
Không giọt nước dù cơn mưa đang trút
Những con sâu nấp mình từ vụ trước
Đẻ trứng vào hạt thóc phục mùa sau
Là cán bộ thì phải biết nhìn nhau
Nhìn những người nông dân mà gắng sức
Cứ vui vẻ dập dìu mà ở đâu hợp tác
Kim Ngọc thưa với Người trong nước mắt
Nắm bàn tay Kim Ngọc, Bác rưng rưng
Thăm ruộng lội đồng
Đến với người nông dân bằng tấm lòng của Bác
Ông gieo niềm tin như người gieo hạt thóc
Trên cánh đồng ngàn năm
Đêm nay Đại Lải lại đầy trăng
Tam Đảo bồng bềnh mây trắng lắm
Kim Ngọc đang ở đâu
Ở đâu lời Bác dặn
Đã việc nào làm được, việc nào không
Vĩnh Phúc đi lên từ mỗi tấm lòng
Trong gian khó càng sáng lên lời Bác
Sáng lên những việc làm như Kim Ngọc
Cứ theo như Kim Ngọc mà làm
Vĩnh Phúc sẽ khang trang, to đẹp đàng hoàng
Lời Bác dặn 9 lần về Vĩnh Phúc
Cũng là lời dặn dò cho cả nước Nam
Vĩnh Phúc hôm nay phố đã ở làng
Vĩnh Phúc hôm nay đã có đường Kim Ngọc
Nghi án của một thời khoán chui còn ứa ra nước mắt
Biết đâu, cứ làm như Kim Ngọc
Lại góp được sức người sức của nhiều hơn…
Như khúc khuỷu con đường đi đón Bác
9 lần Bác về thăm, có lần nào Kim Ngọc
Đã định nói câu gì nhưng lại thôi !?
Vì sao thôi, khi Bác hỏi từng người
Bên xưởng mộc, cây gỗ nào tốt nhất
Người từng dặn: "dụng nhân như dụng mộc"
Muốn có lát, lim các chú phải trồng rừng
Vì sao thôi, bao câu nói ngập ngừng
Qua cửa lớp phập phành ngay giữa phố
Qua cửa lớp tan hoang cây phượng đổ
Bác bảo, lớp trường như thế này, các chú liệu sao đây
Vì sao thôi, rừng không thể một cây
Thiếu gỗ, cột kèo tre cũng được
Các em nhỏ là ngày mai Đất Nước
Vì Đất Nước ngày mai Bác bảo phải trồng người
Lá khoai không hề đọng mặt trời
Không giọt nước dù cơn mưa đang trút
Những con sâu nấp mình từ vụ trước
Đẻ trứng vào hạt thóc phục mùa sau
Là cán bộ thì phải biết nhìn nhau
Nhìn những người nông dân mà gắng sức
Cứ vui vẻ dập dìu mà ở đâu hợp tác
Kim Ngọc thưa với Người trong nước mắt
Nắm bàn tay Kim Ngọc, Bác rưng rưng
Thăm ruộng lội đồng
Đến với người nông dân bằng tấm lòng của Bác
Ông gieo niềm tin như người gieo hạt thóc
Trên cánh đồng ngàn năm
Đêm nay Đại Lải lại đầy trăng
Tam Đảo bồng bềnh mây trắng lắm
Kim Ngọc đang ở đâu
Ở đâu lời Bác dặn
Đã việc nào làm được, việc nào không
Vĩnh Phúc đi lên từ mỗi tấm lòng
Trong gian khó càng sáng lên lời Bác
Sáng lên những việc làm như Kim Ngọc
Cứ theo như Kim Ngọc mà làm
Vĩnh Phúc sẽ khang trang, to đẹp đàng hoàng
Lời Bác dặn 9 lần về Vĩnh Phúc
Cũng là lời dặn dò cho cả nước Nam
Vĩnh Phúc hôm nay phố đã ở làng
Vĩnh Phúc hôm nay đã có đường Kim Ngọc
Nghi án của một thời khoán chui còn ứa ra nước mắt
Biết đâu, cứ làm như Kim Ngọc
Lại góp được sức người sức của nhiều hơn…
9. Bát cơm mùa gặt
Ông là đường cày mới trên cánh đồng xưa cũ
Mở lối cho mẹ tôi làm lại mùa màng
Mẹ tôi cũng như bao người nông dân của xóm, của làng
Thầm biết ơn ông trước mỗi mùa gặt mới
Trên cánh đồng xưa cũ rạ rơm đang bốc khói
Mùi thơm của mùa màng nâng bổng cả trời lên
Giá có thể còn mời được ông bát cơm gạo mới cúng tổ tiên
Cùng ngồi với ông bàn cách vào vụ mới
Trên cánh đồng xưa cũ nhiều mây bay, gió thổi
Vẫn mây bay gió thổi ngàn đời
Hình như ông đang chụm tay nhóm lửa
Cắm rảnh mạ xuống bùn cho thơm thảo muôn nơi
Ông là đường cày mới trên thửa ruộng ngàn đời
Không giống với đường cày ngàn đời quẩn quanh trong thửa ruộng
Từ đường cày của ông, bao nhiêu người nông dân đã bước ra đường lớn
Trên thửa ruộng ngàn đời hạt thóc chắp cánh bay
Mẹ tôi cũng như bao người nông dân bưng bát cơm đầy
Không thể quên ông những ngày đói rét
Trên cánh đồng ngàn đời không đi hết
Ông là đường cày mở tung trang sách đất, mở tung...
Bưng bát cơm gạo mới lại nhớ đến những ngày chỉ có củ sắn sượng mời ông
Những người nông dân đã học theo cách của ông, làm theo ông mà có
được bát ăn, bát để
Ơn nghĩa chỉ có thể trả bằng ơn nghĩa
Trên những cánh-đồng-người mơ ước đơm bông
Bây giờ không còn ai ngớ ngẩn gì mà phóng điểm dong công
Ông trở thành Hoàng làng của ruộng đồng trong việc khoán
Giá có thể còn mời được ông ăn một bát cơm gạo mới sau bao nhiêu tháng
năm buồn nản
Bớt mủi lòng những lúc nghĩ về ông
Bây giờ đã có rất nhiều lối đi trên những cánh đồng
Nhưng trên cánh đồng xưa cũ, ông vẫn là một đường cày mới
Cày vào cố kết những tuyên ngôn chang chói
Không thể cứ quân bình trên mỗi giọt mồ hôi
Trên cánh đồng xưa cũ những hạt thóc sinh sôi
Như ý nghĩ cách làm của ông sinh sôi ra ánh sáng
Bưng bát cơm gạo mới lại nhớ đến những ngày ông xắn quần lội ruộng
Tôi còn biết làm gì ngoài hai tiếng
Tạ ơn...
Mở lối cho mẹ tôi làm lại mùa màng
Mẹ tôi cũng như bao người nông dân của xóm, của làng
Thầm biết ơn ông trước mỗi mùa gặt mới
Trên cánh đồng xưa cũ rạ rơm đang bốc khói
Mùi thơm của mùa màng nâng bổng cả trời lên
Giá có thể còn mời được ông bát cơm gạo mới cúng tổ tiên
Cùng ngồi với ông bàn cách vào vụ mới
Trên cánh đồng xưa cũ nhiều mây bay, gió thổi
Vẫn mây bay gió thổi ngàn đời
Hình như ông đang chụm tay nhóm lửa
Cắm rảnh mạ xuống bùn cho thơm thảo muôn nơi
Ông là đường cày mới trên thửa ruộng ngàn đời
Không giống với đường cày ngàn đời quẩn quanh trong thửa ruộng
Từ đường cày của ông, bao nhiêu người nông dân đã bước ra đường lớn
Trên thửa ruộng ngàn đời hạt thóc chắp cánh bay
Mẹ tôi cũng như bao người nông dân bưng bát cơm đầy
Không thể quên ông những ngày đói rét
Trên cánh đồng ngàn đời không đi hết
Ông là đường cày mở tung trang sách đất, mở tung...
Bưng bát cơm gạo mới lại nhớ đến những ngày chỉ có củ sắn sượng mời ông
Những người nông dân đã học theo cách của ông, làm theo ông mà có
được bát ăn, bát để
Ơn nghĩa chỉ có thể trả bằng ơn nghĩa
Trên những cánh-đồng-người mơ ước đơm bông
Bây giờ không còn ai ngớ ngẩn gì mà phóng điểm dong công
Ông trở thành Hoàng làng của ruộng đồng trong việc khoán
Giá có thể còn mời được ông ăn một bát cơm gạo mới sau bao nhiêu tháng
năm buồn nản
Bớt mủi lòng những lúc nghĩ về ông
Bây giờ đã có rất nhiều lối đi trên những cánh đồng
Nhưng trên cánh đồng xưa cũ, ông vẫn là một đường cày mới
Cày vào cố kết những tuyên ngôn chang chói
Không thể cứ quân bình trên mỗi giọt mồ hôi
Trên cánh đồng xưa cũ những hạt thóc sinh sôi
Như ý nghĩ cách làm của ông sinh sôi ra ánh sáng
Bưng bát cơm gạo mới lại nhớ đến những ngày ông xắn quần lội ruộng
Tôi còn biết làm gì ngoài hai tiếng
Tạ ơn...
Việt Trì. Ngày 01/8/2016
N.H.H
N.H.H
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét