NGUYỄN VĂN GIA LẶNG LẼ PHÙ SA - TÂM NHIÊN

 NGUYỄN VĂN GIA LẶNG LẼ PHÙ SA

Nhà thơ Nguyễn Văn Gia sinh năm 1951 bên bờ biển Thanh Khê, Đà Nẵng. Anh đã qua trường Trung học Phan Châu Trinh, Đà Nẵng rồi Đại học Sư phạm, Huế. Ra trường dạy học và tự quyết định nghỉ hưu sớm với bao nỗi niềm im lặng, u hoài, không biết bày tỏ cùng ai. Cho nên lặng lẽ âm thầm, anh trao gởi hết vào thơ, vào một cõi giới mênh mang, bàng bạc mây trời thiên cổ và khói sương vạn đại giữa lòng phù vân nhân thế…

Bể dâu bao lần chứng kiến, vô thường mấy bận trải qua, để cho giọt lệ và nụ cười, khổ đau và hoan lạc…cùng chan hoà trong dòng thơ Nguyễn Văn Gia, vừa ngậm ngùi thế sự vừa bình đạm thiết tha và kết đọng lại thành các thi phẩm Đôi Bờ Thời Gian (2010) và Lặng Lẽ Phù Sa (2015) Cả hai tập đều do Hội Nhà Văn xuất bản.

Trầm lặng, mặc nhiên giữa bao đảo điên, biến động khủng khiếp trong một xã hội xô bồ, hỗn độn, đang báo hiệu sự băng hoại, rã rời, khác với nhiều thi nhân tân hiện đại, Nguyễn Văn Gia vẫn trung thành với bước đi thi ca truyền thống, cùng nhập cuộc hoà điệu nhưng trên phong cách riêng biệt nhẹ nhàng:

Mây trắng bay lang thang

Núi xanh ngồi tĩnh tại

Trăng xưa còn đứng lại

Nhìn suối chảy miên man

Đó là bài thơ Như Nhiên, mở đầu tập thơ Lặng Lẽ Phù Sa, cũng mây trắng, núi xanh, cũng trăng xưa, suối chảy…nhưng ngời hiện ý tình lung linh màu tâm sự rưng rưng. Thực ra, thi sỹ vốn cốt cách nhàn ẩn, tâm hồn vi mật, không thích lắm chuyện tỏ bày tâm sự lê thê, trừ khi gặp bạn đồng điệu, đồng thanh tương ứng thì nghìn chung cùng rót cạnh hoà âm:

Năm tàn mình lại ngồi đây

Bên nhau vẫn chén rượu này chia ba

Uống đi người uống đi ta

Mặc cho tuế nguyệt chỉ là trò chơi

Ừ thì cuộc đời chỉ là trò chơi, trò đùa hý lộng chớ có chi trầm trọng lắm đâu? Khi ý thức như vậy, cuộc đời chỉ là trò chơi, một trò chơi văn nghệ thượng thừa hay trò chơi lén lút, thấp kém, hạ đẳng, hèn mọn là thi sỹ có một thái độ sáng suốt, biết rõ ràng quán chiếu sâu vào nội tâm hun hút thâm trầm:

Chân thật như trăng rằm

Cứ êm ả sáng soi

Dối trá như loài rắn

Sẵn sàng phun độc thôi

Ôi chao! Giữa bối cảnh cuộc sống hỗn loạn hôm nay, có nhiều hạng người tốt xấu, thật giả lẫn lộn. Bọn chúng hợm hĩnh, huênh hoang tụ hội nhau lập thành từng hội đoàn này bầy nhóm nọ, chuyên bàn chuyện quốc gia đại sự, toàn chuyện quốc thái dân an mà thực ra chỉ là một trò bi hài kịch tào lao, bá láp tầm phào:

Đạo diễn giỏi tay nghề

Diễn viên hoá kẻ câm

Rồi ai cũng có thể

Là diễn viên kịch câm

Người nghe: Một kẻ điếc

Người nói: Một gã câm

Nhưng cả hai đều biết

Đang bàn cái trống không

Thật là bi đát trước những tấn tuồng trên sân khấu cuộc đời đang diễn ra hàng ngày, thấy mà cười ra nước mắt phải không? Thi nhân chẳng trả lời, chẳng nêu đích danh những kẻ ấy là ai, chỉ khơi vơi giữa trời vậy thôi. Thế mà khiến cho người đọc cảm thấy bàng hoàng, xót xa quá độ. Lời thật mất lòng, thôi đành tập câm nín, tập điếc mù hay nghiêng vai trút xuống hết sạch những thứ chuyện dối gạt, lừa đảo, xảo quyệt của mạt hạng tham sân si quỷ quái, suy đồi:

Cứ nhủ lòng mình buông xả thôi

Nhẹ hều như nước chảy mây trôi

Làm sao giữ được điều không thể

Chỉ mỗi tay không đã nặng rồi

Nói thì hùng hồn, mạnh mẽ như thế nhưng khi thực hiện thì không phải dễ. Thi sỹ cứ phải trằn trọc bao đêm dài u uẩn, bao ngày rộng buồn tênh, đến nỗi đôi khi sầu tê tái, tự phủ nhận chính mình:

Và cứ thế đôi lần tôi chết ngộp

Sóng thì trôi tôi cố lội ngược dòng

Không là thông mà nghìn năm cô độc

Đã có khi phải phủ nhận chính mình

Mang một nỗi buồn đau máu lệ, thế thái nhân tình và một mối sầu mang mang thiên cổ luỵ, thi sỹ im lìm tìm lên thăm viếng chùa, may ra có thể khuây khoả nỗi cô đơn? Nhưng rồi, thất vọng vì chùa chiền bây giờ cũng chộn rộn, bon chen giữa cát bụi, xuôi ngược, chẳng khác chi chợ đời:

Lên chùa tìm chút thảnh thơi

Ai dè chùa cũng như đời ngoài kia

Cũng thứ hạng cũng phân chia

Chỗ này vô nhiễm chỗ kia thị trường

Đành rằng tất cả vô thường

Thôi ta về lại phố phường ẩn tu

Đời với đạo đã quá nhiều nhiêu khê, ê chề đến thế, thi sỹ bơ vơ, lạc lối về. Về đâu trong đám đông loạn cuồng, điên đảo, xảo quyệt giữa tan hoang tinh thể thế kia? Nhưng rồi may mắn thay! Cuối đường tuyệt lộ bỗng hoát nhiên hiện ngời lên ánh sáng huy hoàng của nhật nguyệt càn khôn ngay trước hiên nhà:

Hạnh phúc lớn ở đâu xa

Niềm vui nho nhỏ quanh ta thật gần

Bôn ba chi khổ tâm thân

Càn khôn nằm gọn trước sân nhà mình

Ánh tuệ quang minh chiếu ngời vi diệu giữa một chiều thiên thu rực rỡ, khiến nhà thơ dường như thấy được cái mặt mũi xưa nay hay cái bản lai diện mục của chính mình luôn luôn mới mẻ, thanh tân:

Trong nhà đầy báu vật

Chẳng cần tìm đâu xa

Đừng mất công tìm Phật

Thế Tôn tại lòng ta

Phật tức tâm là một thành ngữ mà dân gian thường nói, nhưng thấu suốt điều đó để ứng dụng vào cuộc sống thường nhật mới là vấn đề trọng yếu. Không biết chàng thi sỹ diệu dụng được bao nhiêu cái lý Phật tâm, Diệu tánh đó cho chính bản thân mình? Tuy nhiên, qua hồn thơ tiêu sái, chúng ta cũng có thể hiểu một phần nào lẽ tự tại của nhà thơ:

Việc lành thường chăm làm

Nghiệp tốt ngày lớn thêm

Cửa thiền dẫu chẳng đến

Phiền não cũng tiêu tan

Là xa những chuyện mất còn

Là tâm trống rỗng và hồn nhiên vui

Đã lăn hết một vòng đời

Mừng ta trở lại cái thời trẻ con

Hồn nhiên như trẻ thơ, mặc sức tung tăng đùa rỡn, hát ca dưới ánh trăng vàng, băng qua cánh đồng tâm thức đầy hoa ngàn cỏ nội, đón ánh bình minh trí tuệ Chân Như. Như thị, như nhiên, như vậy, như thế, như rứa giữa thiên địa hò reo, ca múa, chạy nhảy, trôi lăn, chẳng cần bận tâm trôi về đâu giữa thực tại vĩnh hằng:

Chẳng biết đâu bờ bến

Nước cứ trôi tự nhiên

Nghìn năm rồi chẳng hỏi

Mình có trôi hay không

Chẳng hỏi tức nhiên là đã biết, đã lãnh hội thời gian vô thuỷ vô chung, vô cùng vô tận. Cứ tuỳ thuận, tuỳ duyên theo trùng trùng duyên khởi với Tự tánh thanh tịnh:

Hết ngày rồi tới đêm

Trăng tròn rồi lại khuyết

Sáng tối cứ luân phiên

Làm gì có mà mất

Có cũng vui không cũng vui

Vẫn còn ấm một nụ cười ban sơ

Có không là cái tình cờ

Trước kia chẳng có bây giờ cũng không

Từ xưa nay, toàn thể nhân loại trên quả địa cầu tròn đang quay lông lốc giữa hư không này, ai nấy cũng đều bị phiền não, khổ đau chi phối nặng nề bởi cái còn mất, có không…đó. Chỉ mấy vần thơ đơn so giản dị, thi sỹ đã hoá giải nhẹ thênh trên ngõ về thanh thản, an vui:

Chẳng có gì của tôi

Tất cả như mây trời

Cái được rồi sẽ mất

Miễn sao sống cho vui

An nhiên, thanh thản, an lạc, hân hoan, nhẹ nhàng, khiêm hạ là nhịp thở trong thi ca Nguyễn Văn Gia. Điệu thở phiêu nhiên, phóng khoáng đó, tôi đã thầm cảm nhận qua tập thơ Lặng Lẽ Phù Sa mà anh từ Đà Nẵng vừa gởi đến tặng tôi ở tận cuối miền Kiên Giang, ngút ngàn ngoài hải đảo Lại Sơn mù xa qua đường bưu điện.

Biển trời mây sóng vỗ đầu ghềnh trên Vô Trú Am theo nhịp võng đong đưa ngoài đại hải mênh mông, tôi nằm đọc một mạch hết tập Lặng Lẽ Phù Sa và liền viết vội mấy dòng này, thay cho lời cảm tạ tấm lòng thi sỹ, tuy xa xôi vẫn còn nhớ đến kẻ cuối đất cùng trời, nơi hoang vắng tịch liêu này.

Tôi chợt nhớ Phương Lan, phu nhân của anh mà một chiều bữa nọ, sơ ngộ bên vườn hoa nhà anh ở Thanh Khê, Đà Nẵng. Phải chăng, chính nàng thơ kiều diễm đó đã cưu mang, hàm dưỡng, là nguồn cảm hứng sáng tạo cho những tác phẩm thi ca ra đời? Thôi cũng xin đáp ứng một bài thơ, riêng tặng cho anh:

Bóng xế chiều hiu quạnh

Bên thềm rêu phong vàng

Lan hương còn quyện toả

Khắp đôi bờ thời gian

Hoang vu dù có phủ

Xuống muôn nẻo ta bà

Nhưng hồn thơ vẫn ngát

Giữa lặng lẽ phù sa

Đã thấy hồn trăng lặng

Kết thành đoá hoa em

Phương Lan ngàn dưỡng chất

Chia sẻ bao nỗi niềm…

Tâm Nhiên

(Hải đảo Lại Sơn 30. 12. 2015)