HỒ THANH NGÂN - VỆT MỰC ƯU TƯ LẶNG LẼ ! - KHANG QUỐC NGỌC

 HỒ THANH NGÂN – VỆT MỰC ƯU TƯ LẶNG LẼ!

Khang Quốc Ngọc

Hồ Thanh Ngân xuất hiện cũng đã khá lâu trên thi đàn, kể từ khi còn là một cậu bé học sinh lớp 8 anh đã có thơ đăng trên tờ thiếu niên tiền phong. Hồi ấy, nghe một số anh em văn nghệ sỹ kể lại thì Hồ Thanh Ngân là một cây bút được bạn bè văn nghệ trẻ Phú Yên nể trọng vì sớm có những câu thơ hay. Song dạo gần đây, anh lại ít xuất hiện trên các báo và tạp chí. Điều gì đã làm cho cây bút của anh chựng lại? Khi gặp anh mới biết thơ anh dần rút sâu vào sự ưu tư cuộc đời nên anh viết rất chậm. Âu cũng là một điều dễ hiểu khi con người càng lớn tuổi thì càng lặng lẽ hơn.

Thơ Hồ Thanh Ngân – Thạch Đà thường trầm, giàu triết lí nhân sinh và chiêm nghiệm cuộc đời. Điều này vừa là thế mạnh nhưng lại cũng vừa là điểm yếu trong thơ anh. Điểm mạnh thể hiện rất rõ ở tứ thơ, có bài vì quá chú trọng đến lập tứ mà anh lại vụng về ở khía cạnh diễn ngôn. Bởi thế cho nên, có khi đọc thơ anh ta đang thú vị thả hồn theo những chiêm nghiệm nhưng rồi phải đột ngột dừng lại vì điệu mơ màng kia chưa được anh chú trọng chọn cho đôi cánh lấp lánh mĩ miều của ngôn ngữ. Cho nên đọc thơ Hồ Thanh Ngân mà đi tìm cái ngân nga của câu chữ thì e người đọc khó có thể chạy cho hết con đường thơ mà Hồ Thanh Ngân đã từng ươm rải trên xa lộ hành trình chữ nghĩa kia được.

Cái chất triết lí cuộc đời nó thấm quá sâu vào ngôn ngữ nghệ thuật Hồ Thanh Ngân. Anh đắm đuối với thi ca theo kiểu riêng của mình. Có đôi lúc, chỉ cần vài hình ảnh, chiều đáp của cánh hoa rơi, đắng cay dịu ngọt nảy mầm… là tác giả đã có thể gợi ra bao nhiêu những mơ hồ chênh chao của kiếp người qua những “câu thơ hát lên màu số phận”: “Khi mỗi câu thơ còn hát lên màu số phận/ Thì anh còn nhớ đến tay người/ Chiều ở đây bàng bạc cánh hoa rơi/ Có những tháng năm tưởng vào quên lãng/ Có những đắng cay cho ngọt dịu nảy mầm/ Chiều mơ hồ chiều vỡ trong anh” (Độc thoại chiều)

Tôi vẫn hình dung Hồ Thanh Ngân thường lầm lụi đi về trên con đường có cây cầu gỗ bắc qua mặt ao để đến nơi dạy học. Cái ao ấy vốn trước đây là mặt ruộng, dân họ đào bới mãi mà thành ra ao. Hình ảnh ấy gợi ra một điều rằng, hình như Hồ Thanh Ngân lúc nào cũng đang như rất vội, nên cái đơn độc nó ngún vào thơ anh, thành thử thơ anh thường kiệm lời và ngắn dòng ít chữ chăng?

Hồ Thanh Ngân lắng nghe tiếng chim bằng sự quan sát và thẩm thấu của tâm hồn nên mới có cách tả thiên nhiên là lạ, anh cho âm thanh có hình có khối: “Tu hú kêu trong vườn/ Âm thanh đọng trên lá” (Tiếng chim mùa hạ). Và đó phải chăng cũng chính là một sự hoán đổi cảm giác độc đáo để giãi bày sự lắng nghe thiên nhiên đang rung lên trong tâm tưởng nhà thơ? Nên có lẽ thiết nghĩ rằng phía sau mới có một chuỗi những hình ảnh tươi mới của sự hồi sinh liền kề:“Tiếng chim nghe thảng thốt/ Như chính trái tim mình/ Âm thanh như lửa cháy/ Cho mùa hạ hồi sinh” (Tiếng chim mùa hạ). Và rồi liền ngay sau đó là một sự thốt nhiên đẹp đến mê mị do sự hòa trộn cảm thức lay gọi từ phía thẳm sâu mơ hồ:“Câu thơ ngỡ ngủ quên/ Bị tiếng chim đánh thức”. Tả cảnh mà đích thị là tả lòng, tả cái xôn xao bừng dậy của tâm hồn nhà thơ tưởng như đã ngủ quên nguội lạnh bao ngày. Cái nhìn trong trẻo và cảm thức bừng ngộ đan cài cực kì độc đáo của Hồ Thanh Ngân lại một lần nữa được anh sử dụng đắc địa trong bài thơ này.

Bởi vậy, thơ Hồ Thanh Ngân thường dựa vô cái cô đơn mà có được những bài thơ hay đến nao lòng:

Trước nhà tôi sông Bầu Dài

sau lưng là dãy Chóp Chài chắn ngang

những chiều câu cá lang thang

tôi câu dính cả mây vàng đáy sông

(Lang thang chiều)

Tôi cứ đọc đi đọc lại, rồi đọc lại tới lui nhiều lần bài thơ này mà vẫn cứ muốn đọc mãi. Quả là một bài thơ có sự ám ảnh kì lạ! Một bài thơ tứ tuyệt lục bát không thể nào hay hơn được nữa. Hai câu thơ đầu miêu tả phong cảnh như chuẩn bị phông nền sẵn cho hai câu còn lại. “Trước nhà” và “sau lưng” là muốn đề cập đến không gian dài và rộng như kiểu người ta dọn đường trước vậy. Đến ý thơ ở câu thứ ba “những chiều câu cá lang thang” là muốn cho cái không gian dài và rộng kia rộng thêm ra nữa, mênh mang hơn nữa. Nhưng đó vẫn chỉ là không gian bề rộng, phải đến đến câu cuối “tôi câu dính cả mây vàng đáy sông” thì cái không gian như được kéo bung ra vô tận ở tất cả các chiều kích của nó: dài, rộng, cao đến độ vô cùng… để cuối cùng là thấy cho bằng được tấm lòng rộng rinh vô bờ bến của thi nhân khi bày tỏ tấm lòng mình với quê nhà. Bài thơ là tiếng nói tình yêu quê hương tha thiết đẫm chất lãng mạn. Cho nên, có thể nói bài thơ “Lang thang chiều” lấy câu cá để làm điểm nhấn bộc lộ tình yêu, sự gắn bó hết mình với quê hương xứ sở chăng? Đi câu mà “dính mây vàng đáy sông” thì đích thị là kiểu nói của tao nhân mặc khách để tỏ tấm lòng mình chứ không còn ở cái tầng lửng lơ vui thú của kẻ đi câu cá bình thường!

Tôi đồ rằng, Hồ Thanh Ngân thường lang thang một mình khi quá nhớ về trời Yên đất Phú nên mới có được những câu thơ nặng tình quê đến vậy! Âu đó cũng là cái tình của những người con xa xứ lang bạt kỳ hồ mà tâm tưởng luôn đau đáu hướng về quê nhà! Điều này phải chăng đã làm nên một Hồ Thanh Ngân như là một vệt mực ưu tư lặng lẽ vừa như ấp ủ vừa như muốn giãi bày!

 

Sài Gòn những ngày đầu xuân 2021