NĂM 2007 -NĂM ẤY NĂM GÌ ?

Năm 2007 – năm ấy năm gì ?                

          Đặc điểm lớn nhất của Hội nhà văn VN 2007 là lắm…lễ lạt, lắm giải thưởng. Mở đầu là lễ hội thơ nhằm ngày Tết nguyên tiêu ở cả hai miền, trong đó  lần đầu tiên các nhà thơ được dựng poster tự quảng cáo và xem ra chẳng ai khách khí,vị nào cũng trình diễn xuất sắc bệnh “háo danh” trên các poster này. Tiếp theo là lễ đón Huân chương Sao Vàng lẽ ra tổ chức vào dịp kỷ niệm 50 năm Hội nhà văn, chẳng may chưa “chạy” kịp chữ ký của Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết nên chậm lại vài   tháng . Bởi vậy lẽ ra cả mấy trăm nhà văn được “ ngửi hoa thơm”, nay chỉ còn có 12 ông tiêu biểu cho “nền văn học xã hội chủ nghĩa”:Tô Hoài, Nguyễn Xuân Sanh, Nguyễn Khoa Điềm, Hữu Thỉnh, Lê Văn Thảo….Và cũng không phải do đích thân TBT Nông Đức Mạnh mà chỉ là Uy viên Bộ Chính trị Trương Tấn Sang vừa trao vừa khen các nhà văn “tốt, tốt”.

Sau đó lần đầu tiên tổ chức Hội nghị nhà văn ba nước Việt Nam – Lào – Cămpuchia tại Hà Nội và cũng lần đầu tiên xuất hiện giải thưởng văn học “Sông Mê Kông” và 12 nhà văn của 3 nước đã được trao giải thưởng này. Tuy nhiên, sông Mê Kông đâu phải có  3 nước Đông Dương, mà ôm cả TQ, Thái Lan…thì Hội nhà văn VN sao ôm xuể.

Dẫu rằng năm 2007 Hội nhà văn chẳng có cái “việc gì” đáng phải họp nhưng các quý vị vẫn lu bù họp. Nào Hội nghị Ban chấp hành giưa nhiệm kỳ, Hội nghị ban chấp hành mở rộng, Hội nghị văn học đồng bằng sông Cửu Long vân vân và vân vân….đến là tốn tiền của dân .

Lễ hội ì xèo, tiền tiêu tốn kém vậy mà “thành quả văn học” xem ra chẳng gặt hái được gì ra trò.

Cuộc thi truyện ngắn báo Văn nghệ kéo dài một năm từ tháng 3.2006 đến tháng 3.2007 với giải Nhất thuộc về 2 tác giả rất mới là Ngô Phan Lưu và Hồ Thị Ngọc Hoài. Thay mặt Ban Giám khảo, nhà văn Dạ Ngân "tuyên dương :

 “Bạn sẽ thấy Ngô Phan Lưu đặc sắc như thế nào trong chùm truyện Buổi sáng biến mất và Cơm chiều, một cách viết kiệm lời đến mức sánh đặc, giản dị đến mức thông thái, nhân bản đến mức kỳ dị. Cô giáo trẻ Hồ Thị Ngọc Hoài trong Thung Lam nhiều day dứt như một người đàn bà vừa đi qua tất cả những yêu thương và cay đắng cõi người”.

Than ôi, dẫu có bốc lên mây xanh là: “Một dàn đồng ca tràn đầy hơi thở đời sống, nhiều giọng nhiều bè, khoẻ khoắn điêu luyện…” thì truyện ngắn được giải của báo Văn Nghệ cũng “biến mất” ngay từ trước lúc trao giải.

Cuộc thi thơ tình cũng của báo Văn nghệ cũng gây thất vọng cho người đọc .Thi suốt hai năm 2006 đến 2007 với hàng trăm bài thơ được giới thiệu trên Văn nghệ Trẻ và 19 người được giải chẳng mang tới được một câu thơ này gọi là…hay.

Thử đọc bài giải nhất của Nguyễn Hoà Bình :

    

      Lục bát bây giờ

 Em còn đằm thắm như xưa

 Thì, câu lục bát bây giờ…sao chênh

 Áo cơm, mà chuyện thường tình

 Lời yêu nào dễ gập ghềnh sớm trưa

 Tình đâu vẹn nắng, trọn mưa

 Để câu đủ ý, khéo vừa tâm can

 Trăm năm bia miệng cũng tan

 Nhịp vần có thuận, đá vàng rồi ghi

 Dù, thay câu sáu nào đi

 Dễ đâu đằm thắm, chắc gì hơn xưa

 Thương câu lục bát bây giờ…

Thơ thẩn thế này mà giật bảng trạng nguyên thì đủ thấy thi ca Việt Nam sắp rơi tới…đất.

Giải thưởng văn học 2007 của Hội Nhà văn Việt Nam được trao cho tiểu thuyết thuộc loại…xoàng : “Và khi tro bụi”của Đoàn Minh Phượng, biên kịch phim,  kinh doanh đồ gốm và dệt may , nguyên là Việt kiều Đức, khoe rằng chị viết về “ một cô gái không có quê hương nhà cửa, sống lang thang trên những chuyến xe lửa, đi tìm sự thật về sự biến mất của một người phụ nữ không quen. Nhiều nhân vật trong chuyện lúc nhỏ mang sự trong sáng quyết liệt của tuổi trẻ, không chấp nhận dối trá. Lớn dần, họ bắt đầu hiểu sự thật là một thử thách ghê gớm họ không vượt qua được. Họ bắt đầu nghĩ ra cách có một sự thật nào dễ sống với nó hơn, thuận lợi hơn. Họ cắt xén, may vá lại sự thật như người ta may những chiếc áo vừa cho mình mặc. Nhưng vừa cho người này thì sẽ không vừa với người khác. Và cô gái nhân vật chính là người đi trong khu rừng đó với nỗi hoang mang. Chỉ vào giờ cuối cùng của cô, cô mới biết mình cũng như họ, đã từ chối quá khứ của mình. Điều duy nhất có thể cứu được cô vào giờ khắc ấy chính là một sự trở về…”        

Cuốn sách xem ra như là tuyên ngôn của sự…về nguồn. Mặc dầu được quảng bá ầm ĩ , nhưng dư luận xem ra khá im lìm, có thể do sự chọn lựa của Ban chấp hành Hội nhà văn đã làm mất niềm tin của người đọc.

Để tổng kết văn học 2007, vừa rồi,  nhà báo  Cù Nèo  chọn 10 sự kiện nổi bật của Hội Nhà Văn Việt Nam , khá gần với thực tế :

Một: Ngày thơ Việt Nam được tổ chức tại Văn Miếu có thêm sân chơi Thơ trẻ. Nhưng đáng tiếc đã xẩy ra sự cố Phan Huyền Thư  “mượn” văn khi giới thiệu Thanh Tâm Tuyền .  Mặc dù PHT đã có lời xin lỗi, nhưng dư luận vẫn eo sèo . Ôi!

Hai: Hội nghị lý luận phê bình Văn học lần thứ II tổ chức tại Đồ Sơn (Hải Phòng) rất rôm rả. Và rôm rả nhất là trên đường về, nhà nghiên cứu lý luận phê bình văn chương uyên thâm Đào Thái Tôn và Nhà văn lừng danh Bùi Bình Thi đã choảng nhau (đúng nghĩa đen) trên ôtô ( làm rớt ra mấy chai bia ăn cắp của Hội nghị).Một hiện tượng hi hữu trong văn giới, những người mà xã hội vẫn ngỡ rằng có văn hoá nhất. Ô hô!

Ba:   Kỷ niệm 50 năm ngày thành lập Hội Nhà văn VN được tổ chức rất hoành tráng, không chỉ diễn ra tại Hà Nội, mà ở nhiều nơi: Thành phố Hồ Chí Minh, Đồng Hới, Hải Phòng và Tây Nguyên. Về hiện tượng này, trên trang Web của mình, một nhà văn đã nhận xét: "Chỉ hội ta mớichơi độc đáo như thế. Đến ông nhà nước kỷ niệm Quốc Khánh cũng chỉ có một ngày 2 tháng 9. Riêng cái khoản tưng bừng thì nhà nước thua đứt Hội ta". Khoái!

Bốn: Mặc dù nhà nước đã đồng ý cho hơn 2 tỷ đồng (một số tiền khá lớn) để làm báo điện tử, nhưng hết năm 2007, Hội Nhà văn vẫn chưa có trang WEB, trong khi đó WEB cá nhân của nhiều Hội viên ra đời ngày mỗi nhiều. Báo mạng, văn chương mạng đã thành hiện tượng, một nhu cầu trong đời sống của các nhà văn. Có người đã nói rằng, hay là hội ta mượn một WEB của nhà văn nào đó làm luôn WEB của hội. Buồn!

Năm: Hội Nhà Văn được nhà nước trao tặng Huân chương Sao Vàng. Đáng tiếc là do trục trặc về thủ tục (thì Hội ta vẫn thế), nên đáng ra được nhận vào dịp kỷ niệm 50 năm ngày thành lập Hội, nhưng mãi đến tháng 9 mới được nhận. Lại lễ lạt và lại được gặp nhau! Vui!

Sáu: Lần đầu tiên Hội Nhà văn Việt Nam tổ chức Hội nghị Nhà văn ba nước Đông Dương và trao giải thưởng Văn học "Sông Mê Công". Có 12 nhà văn của ba nước được trao giải lần này. Có người đặt câu hỏi, sông Mê Công chảy qua Trung Quốc, Myanma, Thái Lan nữa, nên giải thưởng của ba nước Đông Dương đặt tên là Giải thưởng văn học sông Mê Công xem ra không chuẩn. Đành!

Bảy: Trung tâm bồi dưỡng viết văn Nguyễn Du mở khoá đầu tiên. Nhưng sau khi kết thúc khoá học, ba vị lãnh đạo Trung tâm gồm một nhà lý luận phê bình tên tuổi, một nhà văn nức tiếng, một nhà thơ nổi danh như cồn đồng loạt đệ đơn từ chức. Cười!

Tám:  Trao giải thưởng văn học hàng năm và xét kết nạp Hội viên có số lượng ít nhất so với nhiều năm vừa qua. Chỉ có "Và khi tro bụi", tiểu thuyết của Đoàn Minh Phượng và tập thơ "Khúc hát trái tim", thơ của Mttie.J TStepanek do Hữu Việt dịch được trao giải. Thơ và lý luận phê bình không có giải thưởng. Nhiều người cho rằng Năm 2006 chẳng phải không có thơ hay. "Bùa lá" của Nguyễn Thị Đạo Tĩnh và "Hoạ mi năm ngoái" của Trần Kim Hoa được dư luận đánh giá cao. Nhưng không có giải thưởng vì... tế nhị. áp lực ngoài văn chương còn mạnh lắm! Bởi vậy nhiều hội viên cho rằng nếu được giải thưởng, yếu tố may mắn hết sức quan trọng. Ngậm ngùi!

Chín: Là năm có số nhà văn đi vào cõi vĩnh hằng nhiều nhất, 23 nhà văn. Trong đó  có các nhà văn mà nhắc tới tên, công chúng yêu văn chương chẳng ai không biết, như Vũ Cao, Chính Hữu, Phan Cự Dệ, Cao Xuân Hạo, Phạm Tiến Duật... Mất mát quá!

Mười: Lần đầu tiên Hội Nhà Văn VN thông báo tuyển cán bộ, điều "xưa nay hiếm". Cũng lần đầu tiên một số nhà văn được đầu tư "chiều sâu". So với đầu tư "chiều nông" những năm trước thì số tiền "chiều sâu" tương đối lớn (25 triệu mỗi người). Nhưng có vẻ vẫn là điểm mặt ghi tên chứ chưa hỗ trợ đúng đối tượng, những người đang thực sự sáng tác. Lại cười!

Về chuyện này, mới đây nhà văn Nguyên Ngọc đã từ chối không nhận xuất “đầu tư” 25 triệu này và đã phát biểu hùng hồn :

“Vì sao nhà văn lại có đặc quyền như vậy? Trong khi xét về mặt nghề nghiệp thì nhà văn cũng giống như một anh thợ mộc. Vì sao một anh thợ mộc phải tự làm ra sản phẩm, tự bươn chải còn anh nhà văn thì lại được cầm tiền của Nhà nước, cụ thể ở đây là tiền thuế của nhân dân, mà trên thực tế, nếu tác phẩm của anh được xuất bản thì các nhà xuất bản đã trả tiền cho anh rồi? Tôi thấy vô lý quá. Theo tôi, nhà văn cầm tiền tài trợ là không lương thiện. Vì thế, tôi đã dứt khoát từ chối khoản tài trợ 25 triệu đồng mà Hội Nhà văn mang đến. Hơn nữa, hoạt động sản xuất văn nghệ là hoạt động cá nhân, đơn lẻ. Trong giai đoạn trước, việc đầu tư sáng tác có thể có tác dụng nhất định nào đó, nhưng xét về bản chất thì nó không thể biến thành nhân tố nội tại thôi thúc người cầm bút sáng tác. Bởi vì, nhà văn phải sáng tác bằng trải nghiệm cả cuộc đời mình. Anh cứ sống, cứ ghi nhận, đến lúc nào đấy cảm thấy viết được thì viết, chứ anh không có nhu cầu nội tại thì đến trại sáng tác cũng chỉ túm tụm chuyện trò chứ chẳng làm được gì. Vậy tại sao Nhà nước phải bỏ kinh phí để nuôi các văn nghệ sĩ như thế? Khi đã bao cấp thì khó có tác phẩm lớn".

Lần đầu tiên trong lịch sử Hội nhà văn có một nhà văn từ chối “bầu sữa” của Đảng, dấu hiệu sự tan vỡ của Hội chăng ?

Trong năm 2007  có một sự kiện lớn mà nhà báo Cù Nèo không dám nêu đó là  Trung Quốc thành lập thành phố Tam Sa trên Trường Sa- Hoàng Sa làm nổ ra  hai cuộc biểu tình của sinh viên ngày 9 và 16-12-07, dư luận bùng lên đòi nhà cầm quyền Việt Nam phải có thái độ rõ ràng và cứng rắn. Tổ Quốc lâm nguy, sơn hà nguy biến vậy mà cái Hội nhà văn VN vẫn bưng tai , bịt mắt ngó lơ thì đủ biết đảng đang trói quá chặt và các nhà văn VN quá…hèn.

7-1-08