Đỗ Thị Hoa Lý
Tình ca mùa hạ
Vàng
rực miên man những cánh đồng hoa mặt trời
Theo
bánh xe lăn trên con đường quốc lộ
Nối
Kiev xinh tươi với cồn cào biển nhớ
Ôđetxa
sóng vỗ dạt dào
Vòm
trời xanh bát ngát trên cao
Ru
những giấc mơ ngọt ngào êm ái
Chúm
chím nụ hoa vàng vụng dại
Làm
ngẩn ngơ bao lữ khách bên đường
Cơn gió
hè ngào ngạt những sắc hương
Ru hồn
ta ngọt ngào dịu mát
Tiếng
ghi ta bập bùng xen vĩ cầm dìu dặt
Thật
hay mơ giữa gian khó cuộc đời
Tôi như
trôi giữa mùa hạ chơi vơi
Giữa
màu hoa mặt trời rực rỡ
Cuộc
sống là đây, là trong từng nhịp thở
Chói
lọi nắng hè ru hát những vần thơ…
Ôđetxa
– Kiev
Triệu Lam Châu
Một vầng yêu lồng
lộng ánh vàng
(Cảm nhận về bài thơ “Tình ca mùa hạ” của
Đỗ Thị Hoa Lý)
Tôi lại chợt nhớ hồi xa xưa: Mùa hè năm
1972 tôi vừa học xong năm thứ nhất Khoa địa chất Trường Đại học Mỏ Lêningrát –
Xanh Pêtécbua (Liên bang Nga). Các thầy giáo Nga dẫn sinh viên (Gồm cả sinh
viên Nga và sinh viên quốc tế, trong đó có Việt Nam
Vùng Krưm của nước Ukraina bên bờ biển Đen
đã để lại nhiều kỷ niệm đẹp và lãng mạn trong lòng tôi từ buổi ấy. Do vậy khi
đọc chùm thơ của Đỗ Thị Hoa Lý gửi từ Ukraina, tôi cảm nhận được ngay vẻ đẹp
đầy lãng mạn và phóng khoáng của thiên nhiên và tình người nơi ấy. Và tôi thích
nhất là bài thơ Tình ca mùa hè của cô.
Toàn bộ bài thơ toát lên một vầng lồng lộng
cao vời mênh mông của hoa vàng, của ánh nắng ngời và của lòng người đắm say đến
không cùng, say đến mức nếu không được hát lên lời ca phóng khoáng từ trái tim
mình, thì có thể phát điên mất thôi!
Từ khung cảnh thiên nhiên rực rỡ tráng lệ
ấy và có lẽ trên hết là từ sự nhiệm màu của trái tim mình, nhà thơ Đỗ Thị Hoa
Lý đã nạm hồn mình vào ngay khổ thơ quyến rũ đầu tiên sau đây:
Vàng rực miên man những cánh đồng hoa mặt
trời
Theo bánh xe lăn trên con đường quốc lộ
Nối Kiev xinh tươi với cồn cào biển nhớ
Ôđetxa sóng vỗ dạt dào…
Có thể nói đây là một bức tranh hoành tráng
và lộng lẫy được vẽ bằng cảm xúc thi ca thực sự hết mình.
Triệu Lam Châu tôi cứ liên tưởng hết sức lạ
lùng rằng: Thủ đô Kiev
Và nỗi nhớ đầy năng lượng ngầm thần kỳ ấy
đã tấu lên những giai điệu gì không rõ… mà…
Vàng rực miên man những cánh đồng hoa mặt trời… để lòng người run rẩy, háo
hức đắm say, để chúng ta được đọc những vần thơ lấp lánh ánh vàng này.
Con đường quốc lộ rực ánh hoa vàng và ánh
trời ấy – chính là dây đàn huyền diệu nhất nối những ánh ngời của lòng người
nhiều khi rất khó nói, rất khó nắm bắt, song chúng vẫn hiện hữu nhấp nháy như
ánh sao hôm…Đó cũng là dây đàn của lòng người, dây đàn của tình ta, dây đàn của
những tưởng tượng chợt đến như ánh chớp thôi, mà sao quyến rũ vô cùng. Và ta
nghẹn ngào không thể nói nên lời, bởi một điều gì đó như thể cầm được trong
tay, nhưng lại ảo huyền rực rỡ và mênh mông quá đỗi…
Và tôi xin mạo muội nói rằng: Độ nhoè mờ
của hình tượng và của ngôn ngữ thi ca Việt Nam Nam
Này nhé:
Vàng rực miên man những cánh đồng hoa mặt
trời
Theo bánh xe lăn trên con đường quốc lộ…
Về mặt cảm xúc, ta cảm được ngay vẻ đẹp của
hai câu thơ này. Đây là một hình ảnh động (Chứ không phải tĩnh tại) rất độc
đáo. Từ đó tôi lại chợt nhớ đến hai câu thơ rất hay trong bài Vườn xưa (Năm
1957) của nhà thơ Tế Hanh:
Mảnh vườn xưa cây mỗi ngày mỗi xanh
Bà mẹ già tóc mỗi ngày mỗi bạc…
Một
hình ảnh hết sức tuyệt vời được sáng tạo bởi nhà thơ lớn Tế Hanh. Tuyệt vời ở
điểm nào vậy? Một trạng thái đang vận hành ở dạng tốc độ. Cái gì đang vận hành?
Triệu Lam Châu xin mạo muội hiểu: Vầng xanh của Đời và của Đất trời đang vận
hành ở dạng tốc độ về hai phía ngược nhau.
Đi về
phía này – thì Vầng xanh ấy càng ngày càng xanh thêm…
Đi về phía kia – thì Vầng xanh ấy của Đời
của tóc mẹ, mỗi ngày mỗi Bạc thêm… Cái chữ Bạc này, nghe như giận dỗi và tủi
hờn… Sao tạo hoá lại ban thêm trạng thái Bạc này mà choàng vào muôn sự vật thế
kia, hả trời?
Học tập sáng tạo các nhà thơ tiền bối – là
nét đáng ghi nhận trong thơ Đỗ Thị Hoa Lý.
Triệu Lam Châu tôi cũng thường hay tự dịch
nghĩa thơ mình sang tiếng Nga. Một nét đặc thù của thơ Nga là cảm xúc được soi
sáng bởi lý trí dẫn đường. Cách diễn đạt ngôn ngữ của họ sáng sủa và rạch ròi,
khó có sự nhoè mờ ngữ pháp như trong tiếng Việt.
Bây giờ đặt vấn đề: Cái gì hay là ai, theo
bánh xe lăn trên đường quốc lộ… trong cảnh …
Vàng rực miên man những cánh đồng hoa mặt trời… Thật là lúng túng… Nếu trả
lời là tác giả và hành khách – thì thường quá. Trả lời như thế, thì hình như
không thấy chất thơ ở đâu. Song trong cảm thụ thơ thực tế của ngôn ngữ Việt
mình, chấp nhận sự nhoè mờ ngữ pháp ấy – ta vẫn cảm thấy hay.
Theo tôi thì nên tưởng tượng rằng: Ánh vàng
rực miên man của hoa trên cánh đồng… đã theo bánh xe lăn trên đường quốc lộ….Chủ
ngữ trong câu này là ÁNH HOA…Ánh hoa theo bánh xe lăn trên con đường quốc lộ.
Từ cơ sở này, ta sẽ thấy một Vầng ánh hoa vàng đậm đặc theo xe đi và Vầng hoa
ấy được trải dài ra khắp nơi trên đường đi, phả ánh vàng miên man phập phồng
tình người vào cả không gian bát ngát.
Thế rồi dây – đàn – con – đường ấy như tấu lên những giai điệu đắm say, mà làm
cho Vầng hoa huyền diệu kia run rẩy bay lên, toả ra ngời ngời và đong đầy cả
không gian mênh mang…
Nhờ tưởng tượng thi ca, mà ta có được cảm
xúc về một vẻ lồng lộng cao vời và ngất ngây hiếm có như thế đó. Đó là cảnh
bồng lai trên thế gian này chăng? Vậy là lý trí anh minh đã dẫn dắt cảm xúc thi
ca đi đến một cấp độ quyến rũ mới mẻ vô cùng!
Theo ánh vàng đậm đặc run rẩy và những âm
thanh đắm say của lòng mình ấy mà đi – ta sẽ sẽ bước vào một vầng quyến rũ mới:
Vòm trời xanh bát ngát trên cao
Ru những giấc mơ ngọt ngào êm ái
Chúm chím nụ hoa vàng vụng dại
Làm ngẩn ngơ bao lữ khách bên đường…
Thời thanh xuân tôi đã từng được học hành
dài hạn ngành địa chất ở Liên bang Nga (1970 – 1976). Do đó tôi đã từng chứng
kiến mỗi kỳ nghỉ, bao cán bộ công chức và dân chúng ở thành phố đổ xô vào rừng
nghỉ ngơi, thư giãn, hoà mình vào khung cảnh thiên nhiên thanh bình và tráng
lệ, nhất là vào khoảng tháng 8 – tháng 9 sắc vàng thu tươi ròng của lá ngàn
trùng điệp như một tấm chăn vàng rực rỡ không lồ giăng tới muôn xa - làm cho tâm
hồn người xiết bao ngây ngất, đắm say… Những dịp lộ trình địa chất trong tấm chăn vàng lộng
lẫy ấy của rừng Ukraina, tôi vẫn thường gặp bao người dân thành phổ về nghỉ
chật đầy tại các nhà nghỉ giữa rừng. Được rời khỏi thành phố náo nhiệt, để về
hoà mình vào thiên nhiên tĩnh lặng, thanh bình – đó là một nhu cầu nội tâm lớn
của con người, nhất là đối với những người có tố chất nghệ sĩ.
Tôi đồ rằng: Khổ thơ trên của Đỗ Thị Hoa
Lý, một khổ thơ nguyên sơ như cảnh sắc và tâm hồn người sống giữa thiên nhiên –
sẽ được sự đồng cảm của nhiều người yêu thơ… Họ hoà mình vào thiên nhiên say
nồng, mà cảm thấy… những giấc mơ ngọt
ngào êm ái… của đời mình…
Thế rồi những người có tuổi như cảm thấy
mình trẻ lại, như nụ hoa vàng vụng dại thuở nào của đời mình, mà lòng đầy xốn
xang:
…Chúm chím nụ hoa vàng vụng dại
Làm ngẩn ngơ bao lữ khách bên đường…
Triệu Lam Châu tôi đặc biệt cảm tình với
hai chữ VỤNG DẠI này. Nhiều nhà thơ đã từng viết… Tuổi thơ khờ dại… tháng ngày vụng dại…Từ Vụng dại gợi cho ta một
cảm giác nguyên sơ, mộc mạc, trắng trong, tinh khiết của tâm hồn con người thuở
ấu thời… Nó trong như ánh sao bên suối nguồn tinh khiết mới chảy ra từ chân núi
long lanh… Nó là ánh sáng láng nhất của tưởng tượng về sự diệu vợi hoàn mĩ của
ước mơ chan chứa nhất của cuộc đời con người trên thế gian này.
Và ta như cảm thấy những cô thiếu nữ
Ukraina đẹp như tiên giáng trần trên cánh đồng rực ngời ánh hoa và ánh trời
lồng lộng ấy…Họ là những… Chúm chím nụ
hoa vàng vụng dại…kia kìa, đáng yêu biết chừng nào. Có là trái tim gỗ đá,
cũng phải ngẩn ngơ đến bàng hoàng truớc vẻ đẹp nguyên sơ tinh khiết ấy thôi…Làm
sao mà khác được…. Làm ngẩn ngơ bao lữ
khách bên đường…Cảm ơn nhà thơ đã cho chúng ta một khoảnh khắc thần tiên
của cuộc đời đầy chan chứa này!
Cảm xúc thơ như một cơn gió hè nhẹ thoảng
hương nồng nàn của đất trời, như dắt hồn ta đi vào Vầng êm ái của tình người
đằm thắm. Ở đấy hình như có những giấc
mơ rực ngời hy vọng đang chờ ta tới đó:
Cơn gió hè ngào ngạt những sắc hương
Ru hồn ta ngọt ngào dịu mát
Tiếng ghi ta bập bùng xen vĩ cầm dìu dặt
Thật hay mơ giữa gian khó cuộc đời…
Hẳn nhiều bạn đọc đã biết rằng: Đàn ghi ta
hay còn gọi là Tây bán cầm có xuất xứ từ nước Tây Ba Nha cổ kính, đất nước của
những trận đấu bò tót đặc trưng cực kỳ sôi động. Còn đàn vĩ cầm, hay là đàn
viôlông, một cây đàn thuộc loại bà hoàng của các nhạc cụ, có xuất xứ từ nước Ý
giàu chất nhạc trữ tình làm mê đắm lòng người.
Qua suy ngẫm, tôi thấy rằng: Hẳn tâm hồn Đỗ
Thị Hoa Lý đẫm đầy những nét nhạc ghi ta và vĩ cầm, nên hình ảnh của những nhạc
cụ đặc trưng ấy của những quốc gia khác nhau, mới hiện lên trong thơ của cô
thật tự nhiên, hài hoà, như một bản giao hưởng tuyệt đẹp của tình người đoàn
kết giữa các dân tộc trên trái đất này. Nghĩ thế mà thấy thú vị trong lòng. Ta
như thấy tình người hồn hậu bốn phương cùng cất lên tiếng ca vang trong lồng
lộng của ánh hoa và ánh trời lấp lánh muôn nơi…
Đấy là một liều thuốc tinh thần vô giá,
giúp cho mọi người vượt qua bao khó khăn nhọc nhằn của đời thường, để vươn tới
tương lai huy hoàng và tráng lệ.
Bài thơ như nhắn nhủ chúng ta một điều:
Niềm thơ đẹp đẽ nhất của mơ ước cũng có thể tồn tại trong cảnh sắc thiên nhiên
bình dị mà lộng lẫy, trong……Chúm chím nụ
hoa vàng vụng dại…Và cứ hãy nương theo niềm thơ diệu huyền ấy, mà cầm tay
nhau hát lên những giai điệu lạc quan yêu đời nhất của lòng mình…để bước vào
một Vầng yêu lồng lộng ánh vàng…
Cảm ơn nhà thơ Đỗ Thị Hoa Lý đã cho chúng
ta một bài thơ đẹp như mộng uớc, đẹp như bản tình ca mùa hạ rộn rã trong lòng
cô. Hy vọng cô sẽ có những bài thơ rực rỡ ánh vàng mới của lòng mình….
Tuy Hoà, chiều 1 tháng 8 năm 2014
Triệu Lam Châu
(Nhà thơ, dịch giả, nhạc sĩ) – Hội viên Hội
nhà văn Việt Nam
Đường trời:
trieulamchau@gmail.com
Số nối:
0983 825502
v
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét