Triệu Lam Châu
MỘT ÁNH NHÌN TRẺ THƠ
THĂM THẲM CÕI NGƯỜI
Mấy hôm nay, kể từ khi được xem bức ảnh Trung Nguyên chụp một đứa trẻ
thơ lấm lem bụi đất ở Bảo Lâm, Cao Bằng – Triệu Lam Châu tôi cứ bị ám
ảnh mãi, nhất là ánh sáng phát từ đôi mắt của em.
Giây phút đầu tiên, khi hồn mình chạm vào từ trường của bức ảnh này,
tôi cũng đã rùng mình theo tác giả Trung Nguyên rồi đó.
Và tôi đã có một kinh nghiệm nhỏ bé của mình, trong quá trình thưởng
thức tác phẩm nghệ thuật là: Sau phút choáng ngợp ban đầu khi tiếp xúc
với cái mới lạ hay xúc cảm lạ lẫm do tác phẩm đưa lại – ta cũng cần
phải bình tâm lắng lại mà suy ngẫm theo cảm quan riêng của mình. Rồi
sau đấy nữa tâm hồn ta sẽ mách bảo điều gì đó cần phải giãi bày thổ
lộ, thì mới cầm bút viết (Thời bây giờ là viết bằng cách gõ phím máy
vi tính). Và như thế, những điều ta viết ra sẽ có cơ hội đúng với cái
chất của lòng mình vậy?
Trong tiềm thức và cảm quan của người lớn chúng ta khi nghĩ về trẻ
thơ, thường thấy nổi bật lên là: Hình tượng đứa bé NON NỚT – NGÂY THƠ
VỚI ĐÔI MẮT TRÒN NGƠ NGÁC…
Chẳng thế mà Bác Hồ đã từng viết “Trẻ em như búp trên cành – Biết ăn,
ngủ, biết học hành là ngoan…”
Câu thơ của Bác Hồ áp dụng đúng cho tất cả mọi trẻ em trên thế gian này.
Trẻ thơ cần phải được chăm sóc, nuôi dưỡng chu đáo cả về vật chất lẫn
tinh thần. Và tôi xin mạo muội đưa ra khẩu hiệu về việc tiếp nhận giá
trị vật chất lẫn tinh thần của trẻ thơ như sau: “Tiếp nhận, tiếp nhận
và tiếp nhận…” để rồi lớn lên thành những công dân ưu tú của đất nước
và chúng sẽ lại thực hiện khẩu hiệu “Cống hiến, cống hiến và cống
hiến…”
Ở những nước văn minh giàu có, hay ở những gia đình khá giả của Việt
Nam ta… có một số bậc ông bà cha mẹ đầu tư mọi mặt cho con cháu hết
sức đặc biệt… đến mức có bậc cha mẹ gọi con mình là: Thiên thần của ta
ơi… Và như vậy đứa trẻ càng non nớt ngây thơ, càng ngơ ngác bao nhiêu
– thì nó lại càng là thiên thần của họ bấy nhiêu. Đó cũng là một tình
cảm cần được cảm thông, khi tình yêu của ta dành cho con cái, điệp
trùng như núi non và bao la bát ngát như biển trời…
Yêu thương, nâng niu, chăm sóc trẻ thơ hết mình – đó là bản năng từ
ngàn xưa của loài người (Và không hẳn chỉ ở loài người chúng ta mới có
bản năng này?)
Do đó trong tiềm thức của chúng ta luôn thấy: TRẺ EM LÀ NON NỚT – NGÂY
THƠ VỚI ĐÔI MẮT TRÒN NGƠ NGÁC…
Cái nhìn đó hợp với lẽ tự nhiên và quy luật khách quan của cuộc sống
vậy! Cách nhìn ấy về trẻ thơ, hình như đã được mã hoá hết sức tự nhiên
vào trong tâm hồn của hàng tỷ bậc cha mẹ trên thế gian này.
Vậy mà… trời ơi… cái ngày 15 tháng 3 năm 2014 (Trung Nguyên công bố
bức ảnh), một cái ngày hẳn là ở Cao Bằng trời hãy còn se lạnh tiết
xuân, thế nhưng lại bỏng rát từ tâm can – một cái nóng cường tráng và
lực lưỡng… như thôi miên cả lòng mình và biết bao người. Hạt nhân
nguyên tử như tiềm ẩn sức nổ bùng, của cái nóng bỏng cường tráng và
lực lưỡng ấy – chính là bức ảnh Em bé Bảo Lâm lấm len bụi đất, do
chính bàn tay run rẩy đến nao lòng của Trung Nguyên nghẹn ngào bấm
máy.
Tôi đồ rằng: Giây phút đầu tiên Trung Nguyên bắt gặp đứa trẻ lạ lẫm
này ở miền Bảo Lâm heo hút ấy, hẳn anh không tin vào mắt mình nữa, cứ
chớp mắt hoài ít ra hàng chục lần, mà anh vẫn chưa hết bàng hoàng, tim
đập thình thình mạnh mẽ và rùng mình đến nỗi chiếc máy ảnh như sắp rơi
khỏi lòng tay!
Ánh mắt của em, như thôi miên Trung Nguyên và tất cả chúng ta, thôi
miên đến cái độ kiệt cùng mà tạo hoá đã ban cho chăng?
Khi viết những dòng này, thì cái cảm giác bàng hoàng lại bao trùm và
quấn chặt lấy tâm hồn Triệu Lam Châu tôi rồi đấy, bạn bè ơi!
Vì sao Trung Nguyên, Triệu Lam Châu và nhiều bạn bàng hoàng và rùng
mình khi xem bức ảnh này?
Bởi vì theo Triệu Lam Châu, thì có những lý do sau đây:
Một là: Ta cảm thấy đột ngột bất ngờ khi xem bức ảnh này. Em bé trong
ảnh như thể lạc từ một hành tinh xa xăm nào đó tới trái đất chúng ta?
Lúc đầu nhìn thoáng qua, về mặt hình hài bên ngoài – thì đúng là một
đứa bé lấm lem bụi đất. Lòng ta trào lên một tình thương em, không thể
nói thành lời…
Hai là: Sau phút ban đầu choáng ngợp về hình hài đứa trẻ, ta nhìn vào
mắt em sâu hơn nữa – thì thấy nỗi choáng ngợp ấy lại nở bùng lên,
không gì ngăn nổi!
Thì đây… ánh mắt của em và cả vẻ mặt của em nữa… nào có thấy một chút
gì là NON NỚT như chúng ta vẫn tưởng như xưa nay đâu cơ chứ? Trời ơi,
là trời… Chính điều ấy đã đánh đổ cái nhìn về trẻ thơ đã được mã hoá
vào lòng ta từ bấy nhiêu năm nay?
Em không non nớt, nhưng cũng không thể nói là em từng trải – mà chỉ có
thể nói “Em quen đối mặt với cuộc sống khắc khổ của mình ở nơi heo hút
nhất của của nước nhà”. Có lẽ chính vì vậy chăng, mà em BÌNH TÂM, như
thể LÀM CHỦ ĐƯỢC MÌNH, và coi sự đối mặt với cuộc sống lầm lụi khắc
nghiệt ấy là MỘT LẼ ĐƯƠNG NHIÊN. Đương nhiên và tự nhiên như bấy lâu
nay ông bà, bố mẹ em ngày ngày lên nương rẫy lo cái ăn cái mặc đến gầy
rạc cả người, mà lúc nào cũng túng quẫn, chẳng có lúc nào thảnh thơi…
Và em đã tự chăm sóc mình từ tấm bé, tự chơi với đất đá, với thiên
nhiên… Còn nhà mẫu giáo với vườn trẻ… đối với em là chuyện viễn tưởng
trên cung trăng vậy?
Em chơi với đất đá thiên nhiên bụi đất lấm lem, ngay cả cái cây que
nhỏ để chơi trò nghịch lửa, hình như em cũng tự kiếm lấy… Đương nhiên
với bụi đất, đương nhiên với điều kiện sống khắc nghiệt của bố mẹ và
của mình – và chính sự bình tâm và coi là đương nhiên trong hoàn cảnh
ấy (toát ra từ ánh mắt em) – cho ta thấy nét trong sáng của tâm hồn em
vậy!
Đúng thế đấy. Và chính ý nghĩ này lại càng làm cho ta thêm bàng hoàng
và xúc động vô cùng… Em ơi, em bé miền rừng yêu dấu của ta ơi. Em cũng
là một kiếp người….
Ba là: Hình tượng đứa trẻ thơ với đôi mắt nhìn ngơ ngác… Hoàn toàn
vắng bóng ở em bé trong bức ảnh này. Dẫu lúc gặp Trung Nguyên là một
người lạ và việc anh chụp ảnh em cũng là một việc lạ - song trong ánh
mắt em, ta không thấy một sự ngạc nghiên ngơ ngác nào cả. Và như vậy,
chúng ta lại thêm một lần nữa bàng hoàng và rùng mình. Nỗi bàng hoàng
và rùng mình lúc này trong lòng ta hình như sâu hơn và đau hơn gấp
bội. Vì sao? Bởi vì theo quan niệm thông thường của chúng ta: Khi đứa
trẻ còn biết ngạc nghiên với cái lạ lùng, có nghĩa là nó còn có ham
muốn tò mò, muốn khám phá cái mới của cuộc sống. Khám phá cái mới,
chính là tố chất để con người phát triển tới đỉnh cao!
Chính cái ý nghĩ em bé này không có cái ngơ ngác tò mò khám phá – làm
cho chúng ta đau! Chẳng lẽ….
Thôi thì, ta đành tự trấn an mình bằng một ý nghĩ khác vậy. Và ý nghĩ
mới này không hẳn là không có lý.
Sự đối mặt với thiên nhiên và cuộc sống khắc nghiệt ở miền cao đã đến
với em biết bao tháng ngày. Em đã từng đối mặt với chúng, và em đã
thành công. Em đã nắm được quy luật của những sự khắc nghiệt ấy với
gia đình và với em. Chính vì vậy, trong mắt em mới ánh lên một sự tự
tin như thế - một sự tự tin mọc lên từ niềm an bình của tâm hồn. Ánh
mắt và vẻ mặt em mách bảo cho chúng ta điều đó.
Vậy thì em đang “cấp bách” lo giành thời gian cho sự đối mặt luôn
thường trực kia đã, không được một chút lơ là nào cả… Rõ ràng nhất là
khi anh Trung Nguyên xin chụp ảnh em – thì em ngoảnh lại như là một
chút ban phát thời gian quý báu của mình cho nhà nhiếp ảnh vậy? Chứ
tâm thế và tay em kia kìa, em đang chế ngự lửa đấy. Nếu em không lo
đối mặt với sự tiềm tàng bùng phát của lửa – nhỡ nó cháy bùng lên, thì
sẽ nguy hiểm đến chừng nào?
Theo mạch suy nghĩ này, thì ta có thể gọi em là Một vị thần của núi
ngàn đó. Nói vậy có ngoa không nhỉ?
Bốn là: Một bức ảnh tưởng chừng như bình dị, mà lại như thể đánh đổ cả
những cách nhìn về trẻ thơ của chúng ta bấy lâu nay (trong đó có cách
nhìn nhận của hàng tỷ bậc cha mẹ của toàn nhân loại) – thì theo tôi,
Triệu Lam Châu (Nhà thơ, Dịch giả, Nhạc sĩ – Hội viên Hội nhà văn Việt
Nam) BỨC ẢNH CỦA TRUNG NGUYÊN ĐÃ ĐẠT TỚI NỘI DUNG MANG TẦM QUỐC TẾ
(Chí ít là đối với toàn bộ các nước đang phát triển của các châu lục Á
– Phi – Mỹ la tinh).
Tầm vóc quốc tế của bức ảnh MẦM CỦA ĐÁ ( Triệu Lam Châu xin đặt tên
như vậy) này thể hiện ở chỗ: Nó như thể đưa ra một thông điệp kêu gọi
mọi người hãy làm tất cả, để đưa cuộc sống và những đứa trẻ về với đời
thường như chúng ta hằng mong ước bây lâu nay!
Tôi viết bài này từ lúc một giờ 42 phút – đến lúc này là năm giờ 24
phút sáng 17 tháng 3 năm 2014 rồi. Thôi … xin phép mọi người đi ngủ
thôi….
Cầu mong cho tất cả những em bé có hoàn cảnh như trong tấm ảnh Mầm của
đá này sớm được trở lại với đời thường của thế giới văn minh.
Tuy Hoà, lúc năm giờ 24’ sáng 17/3/2014
Triệu Lam Châu
Đường trời: trieulamchau@gmail.com
Số nối: 0983 825502
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét