VÌ SAO NẠN THAM NHŨNG CHƯA BỊ ĐẨY LÙI?

Vì sao nạn tham nhũng chưa bị đẩy lùi?

Nhà văn Trần Bảo Hưng - 

Mặc dù đã được coi là “giặc nội xâm”, Nhà nước ta đã có nhiều biện pháp phòng chống quyết liệt, nhưng tham nhũng vẫn nghiêm trọng, với những diễn biến phức tạp, “động vào đâu cũng thấy” như ông Tổng Bí thư đã nói. Kết quả cuộc điều tra xã hội học gần đây được tiến hành bởi Ngân hàng Thế giới (WB), Thanh tra Chính phủ, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã đưa ra những con số giật mình: 45% công chức chứng kiến hành vi tham nhũng; 44% doanh nghiệp trả chi phí không chính thức (đưa hối lộ cho cán bộ, công chức để giải quyết vấn đề của họ một cách nhanh chóng, 28% người dân trả chi phí không chính thức và có hơn 75% người được hỏi cho rằng tham nhũng là một vấn đề nghiêm trọng.

Điều đáng lo ngại là thời gian gần đây việc phát hiện tham nhũng ngày càng giảm, mặc dù tệ nạn này không hề giảm. Nguyên nhân có thể là do pháp luật của chúng ta còn có kẽ hở để bọn tham nhũng lợi dụng; các cơ quan chức năng của ta chưa đủ mạnh và vẫn còn có thế lực bao che, tiếp tay (hoặc bị khống chế) cho tham nhũng. Có một diễn biến rất đáng chú ý khi một quan chức Hà Nội vừa cho biết ở nơi khác người ta bôi thì… trơn, còn ở Hà Nội có khi bôi mà… không trơn! Thông thường kẻ tham nhũng khi nhận hối lộ thì tìm mọi cách giải quyết công việc cho người đưa hối lộ, nhưng hiện đã có những kẻ nhận hối lộ mà không làm gì (hoặc không làm được) cho khổ chủ và đã trở thành những kẻ lừa đảo.

Nhận biết tham nhũng không khó, nhưng vạch mặt chỉ tên nó lại là vấn đề nan giải. Trong một cuộc họp của Hội đồng Nhân dân Hà Nội gần đây, ông Chủ nhiệm Uỷ ban Kiểm tra Thành ủy cho biết: thi tuyển công chức phải mất hàng trăm triệu đồng (chạy chức, chạy quyền giá phải cao hơn!). Ông Chủ nhiệm Uỷ ban Kiểm tra Thành ủy chắc không nói chơi, nhưng thật là hài hước, sau một thời gian vào cuộc ráo riết, các cơ quan chức năng của Hà Nội kết luận: chưa có cơ sở chứng cứ để kết luận việc có hay không có chuyện người thi công chức phải lót tay hàng trăm triệu! Trong khi đó hỏi bất cứ ai ở Hà Nội, cũng đều có câu trả lời: Phải có tiền (hoặc quà), thì mới mong nhận được công việc. Thế rồi có cuộc bỏ phiếu tín nhiệm các lãnh đạo chủ chốt của Hà Nội cũng lại có một kết quả “lạc quan”: Không có ai có số phiếu tín nhiệm thấp!

Điều này cũng góp phần giải thích câu trả lời của Chánh án Tòa án Nhân dân Tối cao và nhiều Đại biểu Quốc hội trong cuộc trả lời chất vấn trước Uỷ ban Thường vụ Quốc hội: án tham nhũng thường xử lý nhẹ hoặc cho hưởng án treo! Như vậy là các thanh chắn: Thanh tra, kiểm tra, các cơ quan pháp luật… đều có lỗ hổng để bọn tham nhũng lọt lưới. Các lỗ hổng này là do kém về năng lực, hoặc kém về phẩm chất.

*

Nhưng nói thế không có nghĩa là tham nhũng không thể bị đẩy lùi. Vấn đề là ngoài quyết tâm, chúng ta phải có cơ chế và pháp luật đủ mạnh, để bọn tham nhũng không thể, không dám tham nhũng. Ngoài hệ thống pháp luật chặt chẽ, cán bộ phòng chống tham nhũng đủ đức, đủ tài, bọn tham nhũng phải bị trừng phạt nghiêm khắc (vì chúng là giặc!). Ngoài phạt tù, chúng phải bồi hoàn gấp hai, ba lần số tiền đã tham nhũng, nếu chưa bồi hoàn xong, ra tù phải đi làm để trả tiếp (việc làm này khiến cho bọn tham nhũng mất mục tiêu tham nhũng và không thể “hy sinh đời bố, củng cố đời con”).

Một biện pháp nữa, theo chúng tôi cần phải làm ngay, là phải xử lý bọn tham nhũng bằng pháp luật chứ không chỉ bằng nguyên tắc và kỷ luật Đảng. Từ trước đến nay chúng ta thường có nguyên tắc: kỷ luật Đảng trước khi kỷ luật hành chính hoặc đưa ra pháp luật, bằng cách bỏ phiếu tín nhiệm hoặc bỏ phiếu kỷ luật trong tổ chức Đảng, với nguyên tắc “thiểu số phục tùng đa số”. Điều này đúng trong những hoạt động bình thường của Đảng, nhưng sẽ là hữu khuynh hoặc nguy hại nếu áp dụng ở những cơ sở Đảng yếu kém. Đã từng có những trường hợp kẻ tham nhũng là thủ trưởng cơ quan, được 100% đảng viên bỏ phiếu đề nghị không kỷ luật, nhưng khi cơ quan cấp trên về kiểm tra, thanh tra một cách nghiêm minh, thì vẫn tổ chức đảng ấy lại có 100% đảng viên yêu cầu kỷ luật kẻ đứng đầu kia.

Vấn đề ở đây không phải là thay đổi nguyên tắc Đảng, mà phải hiểu nguyên tắc Đảng là để điều chỉnh hoạt động giữa tổ chức Đảng với các đảng viên và các tổ chức Đảng với nhau. Đối với những kẻ sâu mọt chúng đâu còn là người cộng sản. ở những tổ chức Đảng yếu kém, khi những con sâu này đông và mạnh hơn những người kiên trung. Nếu vẫn thực hiện nguyên tắc này một cách giáo điều là trao vũ khí cho bọn biến chất, không những không kỷ luật được chúng, mà còn giúp chúng trù dập, truy bức những người dám đấu tranh vì công lý. Nhiều thực tế đau xót đã diễn ra khi người ta tổng kết “đấu tranh thì tránh đâu”. Do vậy chúng ta không thể áp dụng nguyên tắc Đảng với những người thực chất không còn đủ tư cách là đảng viên.

Với những biện pháp quyết liệt và đồng bộ như đã nêu trên, chúng ta hy vọng vấn nạn tham nhũng sẽ từng bước được ngăn chặn, đẩy lùi, bọn tham nhũng sẽ bị vạch mặt, trừng trị, không một bức bình phong nào đủ sức che chắn cho chúng.