THƠ TRẦN VĂN LAN: GIỌNG LÁ GIỌNG HOA ĐẴM TÌNH ĐẤT NƯỚC - HỒ THANH NGÂN

 

THƠ TRẦN VĂN LAN: GIỌNG LÁ GIỌNG HOA ĐẴM TÌNH ĐẤT NƯỚC

 Nhà thơ Trần Văn Lan sinh 1943 ở Tuy An. Ông là nhà thơ của đất Phú Yên . ông đã xuất bản ba tập thơ : câu thơ bám víu lưng đèo, mở ra một bề gió, sông Ba mùa nhan  sắc.  Trần Văn Lan nói như nhà phê bình Chu Văn Sơn là tạng “sống thơ”. Ông sống kỹ lưỡng , tinh tế, khiêm hạ, vị tha. Tôi học ở ông cách sống rất nhiều . Chính vì thế thơ Trần Văn Lan nhẹ nhàng , sâu sắc, tài hoa , không đại ngôn mà thủ thỉ, tâm tình giộng lá, giọng hoa đẵm tình đất nước .

Nhà thơ Trần Văn Lan thuở nhỏ ở chùa. Lớn lên ông dạy học. và cuối cùng làm bác sĩ nha khoa đến khi nghỉ hưu. Ở tuổi 80, ông đi nhiều và tìm cảm hứng làm thơ, khoay khỏa tuổi già. Mà thơ ông không phải là thơ dưỡng sinh như ta nghĩ. Ông chau truốt từ ngữ, cấu tứ , tìm tồi câu thơ tài hoa, Ông quan niệm như người xưa: “nghề chơi  cũng lắm công  phu”. Ông sinh ra ở An Mỹ - Tuy An . Ông tôn vinh vẻ đẹp Bàu Súng quê nhà.

BÀU SÚNG VẪN RA HOA (trích)

Tuổi thơ tôi chật cả làng. An Mỹ

Con dế mèn hát dọc luỹ xanh tre

Đom đóm cháy học trò trong túi áo

Bắt ve ve ngỡ nắm được mùa hè.

Em thầm lớn cho ai thầm mơ ước

Mười năm xa, ta trở lại quê nhà

Đời không trách ta là người chạy trốn

Nên ngọt ngào Bàu Súng vẫn ra hoa.

Đây là thơ ông viết về Cà Mau.

CÓ MỘT DÒNG SÔNG

VIẾT LÊN TIỂU THUYẾT

Về Đất Mũi, lật dòng sông tiểu thuyết

Ta mang trong người vĩ tuyến 13

Ngỡ Đèo Cả, Sông Ba xanh biếc

Đâu có ngờ Sông Đốc cũng phù sa.

U Mình Hạ như biết cười biết hát

Bãi đước, rừng tràm dang tay, dang chân

Cái Nước, Đầm Dơi chim bay như rải giấy

Gọi ta về đi chợ nổi Năm Căn.

Gọi ta về yêu rừng cây ngập mặn

Yêu Cái Tàu, Hòn Đá Bạc - hoang sơ.

Đây là thơ ông viết về Cần Thơ

ĐI CHỢ NỔI CÁI RĂNG

Ta về chợ nổi Cái Răng

Thuyền em xé nát mảnh trăng khuya rồi

Lục bình trôi - em cũng trôi

Chia ta một nửa chợ đời - phất phơ

Bến Ninh Kiều nhớ lắm cơ

Người đi bỏ lại chút hờ hững xưa

Gỡ giùm ta - một lá bùa

Áo bà ba - vắng mấy mùa, sông ơi

Đêm Tây Đô trăng rụng rồi

Đàn ai so phím - ta người đứt dây !

Đây là thơ ông viết về An Giang

VỀ CHÂU ĐỐC

BÁN THỐT NỐT

Trái thốt nốt - 5 ngàn một trái

Đứng nơi này ta vói tới Nam Vang

Nước thốt nốt - 10 ngàn một xị

Ta nghêu ngao “ca khúc da vàng”.

Về Châu Đốc ta để dành cơn khát

Nặng lòng người bởi chín nhánh phù sa

Tịnh Biên ơi, ngậm ngùi trang sử Việt

Mà Sông Tiền, Sông Hậu mải mê ta.

Đường thốt nốt - 60 ngàn một ký

An Giang ơi, ngọt lịm giọng Châu Thành.

Đây là thơ ông viết về Phú Yên.

NGƯỜI ĐI MÓT BIỂN (2)

Gặp người đi mót biển

Con hến vàng trầm ngâm

Trăng - thủy triều hấp dẫn

Con hến vàng thảo thơm.

Những bàn tay đãi nắng

Vớt mặt trời phơi sương.

Thương người không dám ngỏ

Sợ Sông Ba động lòng

Thương người không dám hỏi

Biển giấu buồn - mênh mông.

Thơ ông viết về người chị trông gia đình.

TRẦN THỊ ÁNH

(Vu Lan nhớ chị)

…

Em nhớ đêm rằm giã gạo

Anh Năm làm rể chị buồn

Khô héo môi hồng chị khóc

Nát lòng hạt tấm đôi vuông

Áo không qua đầu khi mặc

Họ về bỏ chị nhà trai

Con gái mười hai bến nước

Buông thuyền ai biết ngày mai

Chiều chiều em ra ngóng chị

Không về cỏ phủ vườn rau

Mẹ ra nhà sau khóc vụng

Dây trầu có quấn hàng cau ?!

Đây là thơ ông viết về mẹ.

B I Ể N M Ẹ

Cuối tầm mắt biển quê còn sóng gió

Thắc thỏm lòng nhìn mây khói run run

Dựa vào núi giật mình nghe núi lở

Biển có mòn từng cơn bão xâm lăng

Con “mắt bão” mịt mù trong cơn bão

Ai đang bơi trên số phận con người

Cuối tầm mắt biển quê còn thao thức

Mẹ để dành hạt “muối sọ” thương cha.

Bác Lan dạy tôi: cháu là thơ đừng dính dáng chính trị. Dù dạy học hay bây giờ chạy xe ôm, tôi vẫn nhớ lời dạy đó. Thơ của bác Lan là “nghệ thuật vị nghệ thuật”. thơ bác báo chí dễ đăng, vì không đụng đến chính trị , chính em . Học theo bác thơ tôi cũng vì đời sống, xuất phát từ đời sống, không chính trị chính em. Thơ bác gọt giũa cái tôi , cái bãn ngã, cái hớ hênh, cái dễ bị chụp mũ, nói chung tai nạn do chữ nghĩa gây ra.

Tập câu thơ bám víu lưng đèo là tập thơ đầu tay của nhà thơ Trần Văn Lan. Giọng hoa, giọng lá hiền lành. Lóe sáng tài hoa thi tập. Tập mở ra một bề gió phong cách ổn định. Riêng tôi tôi thích Tập Sông Ba mùa nhan sắc, hay và giọng riêng. Thơ Trần Văn Lan nhẹ nhàng, thủ thỉ, tâm tình, không ta đây cao ngạo, lớn lối làm phách mà tinh tế , tài hoa. Ông  “sống thơ” trong đời, nên ‘sông thơ’ trong thơ . Mà nối như Chu Văn Sơn người làm thơ nhiều người “sống thơ” mấy ai!

Ở  trong tập thơ mở ra một bề gió tôi đã viết về thơ Trần Văn Lan như sau:

Tôi định viết mục đọc sách của ông Trần Văn Lan nhưng chưa có dịp viết. vì tập thơ cứ được các em chuyền tay đọc, vây quanh một câu hỏi : của ai viết dễ thương vậy hén! Tôi nói của một người đồng hương của tôi. Ông làm nghề nha tá. Đọc thơ ông tôi không thấy một con vi trùng nào cả, hay một bệnh liên quan về răng. Đọc thơ ông như nhìn thấy một cô gái có nụ cười đẹp chứ không phải mắc bệnh nha chu. Chính vì thế, thơ Trần Văn Lan dễ thương, gần gũi, giải tỏa trước hết cho ông sau đó cho ta.
Trong “ca dao lấy chồng” tôi bắt gặp cái mông lung trong câu thơ”:chị ra lấy chồng giăng ngang câu hát “. Không biết nỗi niềm gì lơ lững ở đây? Hay ở trong “mở ra một bề gió” câu chữ sang trọng nhưng để hiểu , để giải mã thì ta tắc tị. mở ra một bề gió là mở ra bề gì đây? Chiều tâm tư, cảm xúc, chiêm nghiệm…hay những chiều còn lại.riêng tư trong niềm vắng
Cũng giông bão bao tình
Nón che khuôn mặt ngày
Mở ra một bề gió”
Ông viết về Đà Lạt, thành phố Hồ Chí Minh, về các nhà thơ thời trước cũng nhạt nhẽo bình thường. bởi vì có quá nhiều người viết quá hay. Đọc thơ ông, nếu đọng lại ở tôi một chút nào đó. Chính là một góc Hòa Đa (Tuy An) tiềm ẩn trong tiềm thức thơ ông. Nó lung linh với gầu sòng, chợ quê, bông lựu, rau muống, giếng chung , tình quê trắc trở gái quê dịu dàng. Tôi như mường tượng ra một buổi chợ quê ở Phú Yên, mà lâu rồi không còn dịp gặp.
“con tép con tôm chưa kịp lớn
Quả cà trái ớt nỗi vân tươi

Mùa đi ra chợ còn non tháng
Khuya khoắt cũng đầy một sớm mai”

( Báo  Kiến  thức gia đình 2005 đọc sách phê bình )

Nhà thơ Trần Văn Lan nói : ai mất cháu cũng làm thơ, tổng kết một đời thơ, viết thật mà hay. Như Lê Anh mất có bài cửa biển có nhà thơ, nghe giọng cười nhớ Lê Anh .

Trần Cao Trí mất có bài thơ coi như Suối Bạc lạc loài Củng Sơn. Nguyễn Trọng Tạo có bài sự sống quý hơn những câu thơ …cháu viết một bài về bác, để bác đọc lúc bác còn sống đây!

Thì đây là niềm riêng của cháu gởi đến bác – nhà thơ Trần Văn Lan. Gởi niềm riêng này từ tận cùng đất Mũi đến nhà thơ, anh em văn nghệ sỹ Phú Yên: thơ Trần Văn Lan giọng lá, giong hoa đẵm tình đất nước

Sđ 6/10/2022

Thạch đà

(hồ thanh ngân )