BÙI BÁ ĐÔNG NƯƠNG VÀO CỐ THỔ TRẦN ĐỨC TÍN

Cảm ơn Anh Khét Trần Đức Tín đã thương " nương mùa cố thổ" Bùi Bá Đông nương vào cố thổ (Đọc tập thơ Nương mùa cố thổ của Bùi Bá Đông) Từ lâu khi đọc những tác phẩm văn chương của các nhà thơ sinh ra và lớn lên ở đồng bằng sông Cửu Long, tôi luôn có cảm giác rằng tác phẩm của họ được (bị) ám tượng bởi sông. Như tập tục của người đồng bằng, họ xây nhà, sinh sống từ lúc chào đời cho đến khi lớn lên, vui buồn, khóc cười đều gắn bó với sông. Và điều đó đã được thể hiện rõ nét qua tác phẩm của họ. Đó là một cảm thức sông. Bùi Bá Đông một nhà thơ 9x, Hội viên Hội VHNT tỉnh Trà Vinh, sau nhiều năm “dan díu” với thi ca, anh cũng vừa cho ra đời tập thơ đầu tay Nương mùa cố thổ (Nxb Hội Nhà văn 8/2024). Và dĩ nhiên, tập thơ cũng mang cảm thức sông một cách ám ảnh qua 36 bài thơ được anh chắt lọc, nâng niu đưa vào thi tập này, như anh cũng hiểu rõ lòng mình: sông dài không em/ sao mắt ta chưa lần chạm/ chỉ nghe lòng/ vỗ nhịp chèo khua – Theo sông. Như bao nhiêu người tuổi trẻ tha hương lập nghiệp nơi phồn hoa phố thị, ngày đi, ba lô con chỉ mang theo ước mơ mộc mạc và khói bếp quê nhà, nhánh bần gie, khúc sông nhỏ… anh đi qua bao mùa tha hương, chật vật mưu sinh dưới cái rộn ràng thành phố lại nghe “lòng còn đói tiếng quê hương”: ở đây/ ta rong rêu chính mình/ nỗi nhớ khô trên ngọn đèn đường/ đói tiếng quê hương. Tôi thắm lắm cái buồn xa xứ ấy, khi tuổi trẻ căng tràn sức sống nhưng nghịch lý thay đôi tay lại trắng bàn tay. Có nhiều đêm thức trắng, người thơ của ta cũng tù mù như ngọn đèn vàng vọt phía cuối hẽm hun hút, lạnh lùng, cô đơn. Cái cô đơn muôn đời khó giải bày, anh chỉ nghe tương lai kêu lên rệu rã trong bốn bức tường trắng của phòng trọ lặng thinh: em đừng ru nữa/ phố chẳng còn đủ chỗ để ngồi nghe/ bông cải nào gió đưa về mây trắng/ thương nỗi buồn nghẹn lại phía hoàng hôn. – thôi đừng ru nữa. Nỗi buồn nghẹn của phía hoàng hôn, của mặt trời từng lựng đỏ ấy đến khi xế chiều tắt nắng vẫn nghẹn ngào không tỏa sáng nổi một vùng trời, đó không gì khác hơn là lý tưởng tuổi trẻ, là ái ân cũ càng, là suy tưởng tuổi đôi mươi mạnh mẽ nhưng cũng đôi lần yếu đuối với chính mình. Mỗi bận buồn, nhà thơ trẻ đã trôi theo cảm thức sông, thả mình theo sông như một quán tính đồng bằng một cách vô thức. Anh khánh tận kiệt cùng với thực tại nên di trú giấc mơ mình để nuôi những điều ấp ủ: đêm qua/ có giấc mơ vừa mọc rễ/ xuyên qua căn phòng chật chội// gọi nhau về/ bằng dấu những đôi tay. – di trú giấc mơ. Trong nguồn cơn của hơi thở, anh biết mình thuộc về sông, về ruộng đồng, bờ bãi, về quê hương “trong giấc mơ neo cạn/ khói đồng bằng cay mắt phố chưa quen”. Bùi Bá Đông trở lại với quê bằng nhiều cách, qua thơ, tôi thấy anh đã bày từng giấc mộng quê của mình ra căn trọ nhỏ, anh đặt lại tên cho những chuyến phà qua sông, lặng lòng đứng ngắm chiều vàng rượi buồn khi sông quê mình khô cạn, anh thổn thức, anh bất lực, anh gào lên trong thơ từng mạch tình đứt quãng như nhánh sông trơ đáy mùa hạn: sông đã chết/ còn đâu, sông đã chết/ bỏ cong thuyền úp mặt đợi tàn hơi/ cơn gió lạnh ngang qua vùng đất lạnh/ ta thấy người/ tay níu cuộc chia ly – mót cạn dòng trôi. Với tác phẩm văn học, ngoài những phương diện nghệ thuật ra, vấn đề văn học nghệ thuật có chuyển tải được nội dung, thực tế của cuộc sống không luôn là vấn đề luôn được quan tâm. Và tập thơ Nương mùa cố thổ của Bùi Bá Đông đã lồng ghép được vấn đề đó vào thơ, dầu ít nhiều. Tôi cho rằng đây là điều đáng trân trọng ở người viết trẻ như Bá Đông. Ngoài ra, những câu thơ của Bá Đông đã gợi lên nhiều điều suy tưởng cho người đọc, cái kết của bài thơ không nằm ở dấu chấm. Thơ Bá Đông khi gấp lại vẫn còn những ý man mác buồn, những tứ cứ lưu lạc trong lòng mãi mới rứt ra được, dù anh không cố tình triết lý, anh viết như thì thầm nhịp sông: và mẹ tôi chiều chiều ra bậu cửa/ dõi cánh cò trong câu hát vừa bay – nhớ cù lao. Chính những phong vị trong thơ Bùi Bá Đông trên, tôi đã thấy một Bùi Bá Đông như sông vậy, anh nuôi nấng mình bằng những luồng lạch của sông và sông đã ấp ôm anh khôn lớn. Trong văn chương đồng bằng sông Cửu Long hiện tại, Bùi Bá Đông đã tiến bước đầu tiên, thả nhánh sông đầu tiên của mình vào dòng chảy chung của văn chương nơi đây. Dẫu ít dầu nhiều, tác phẩm đầu tay không tránh khỏi những non nót, sáo rỗng trong ngôn từ và suy tưởng. Nhưng tôi tin rằng Bùi Bá Đông sẽ vững tiến hơn, và Nương mùa cố thổ là một thi phẩm đáng đọc, là một cột mốc vững vàng của anh trên con đường văn chương sắp tới. Kỳ Sơn